Αποφάσεις, αποφάσεις, αποφάσεις.

Στη στήλη “Ασκήσεις Ενδυνάμωσης”, ο στόχος μας είναι να μοιραστούμε μαζί σας και να αποκωδικοποιήσουμε εμπειρίες, έννοιες, δεξιότητες, μεθόδους και εργαλεία που μπορούν, αν τα καλλιεργήσουμε συνειδητά, να μας υποστηρίξουν στην προσπάθειά μας να αναπτυχθούμε, προσωπικά και επαγγελματικά. Σκεφτείτε την σαν μίνι, βιωματικά workshops. ‘Η, ακόμη καλύτερα, έναν ακόμη τρόπο να έρθουμε, όλες και όλοι, ακόμη πιο κοντά. Ο δικός μας στόχος είναι να γίνει αυτή η στήλη μια ακόμη αφορμή για προσωπική αλλαγή και ενδυνάμωση.

Απ’ότι φαίνεται, ως ενήλικες, καλούμαστε να πάρουμε περί τις 35.000 αποφάσεις την ημέρα.

Για παράδειγμα, τις τελευταίες εβδομάδες συζητάμε πολύ για το πώς, ποιος, πότε, ποιο των εμβολίων. Παράλληλα, πλησιάζει ο καιρός των πανελληνίων και των αποφάσεων που θα κληθούν να πάρουν χιλιάδες έφηβα παιδιά για το άμεσο - έστω - μέλλον τους, ενώ η δική μας ομάδα τον τελευταίο καιρό έχει πάρει και συνεχίζει να παίρνει σημαντικές αποφάσεις για το που θέλουμε να πάμε (και πως) τα επόμενα 3 χρόνια. 

Καθημερινά αποφασίζουμε από το τι θα φορέσουμε μέχρι πως θα κάνουμε το επόμενο επαγγελματικό βήμα, ενώ η πανδημία έφερε μαζί της κι άλλες πολλές αποφάσεις όπως (εντελώς ενδεικτικά): Ποιος/α θα δουλέψει πότε και από πού σε κάθε σπίτι, πώς θα διαχειριστώ τηλεκπαιδευση και τηλεργασία από το ίδιο δωμάτιο, τι (δεν) θα φάμε σήμερα, πώς θα διαχειριστώ τη μοναξιά μου, ποιους/ες θα επιλέξω να βλέπω, πώς θα προσέξω τον εαυτό μου και κάθε πότε θα μπορώ να το κάνω.

Κατά τη γνώμη μου τρία είναι τα βασικά δεδομένα.

Πρώτον, δεν έχουμε όλοι και όλες τον ίδιο τρόπο να παίρνουμε αποφάσεις και ούτε χρειαζόμαστε τον ίδιο χρόνο. Άλλες αυτοαποκαλούμαστε αναποφάσιστες και δυσκολεύομαστε να πάρουμε έστω την πιο, φαινομενικά, απλή απόφαση, ενώ ορισμένες από εμάς φαίνεται να έχουμε πιο ξεκάθαρες και πιο άμεσες διαδικασίες. Αν ανήκουμε στην πρώτη ομάδα, πολλές φορές ερχόμαστε αντιμέτωπες με έξτρα δυσκολίες και ενοχές σε σχέση με την δήθεν ανικανότητα μας ή και την καθυστέρηση να λάβουμε μια απόφαση, ενώ αργότερα - και μέχρι να δούμε τα αποτελέσματα αυτής της απόφασης - ταλαιπωρούμαστε με ανησυχίες και αμφιβολίες.

Το οποίο με φέρνει σε αυτό που θεωρώ ως δεύτερο δεδομένο. Δεν είναι όλες οι αποφάσεις οι ίδιες. Κάποιες είναι πιο σημαντικές, κάποιες λιγότερο σημαντικές, ενώ όλα εξαρτώνται από το πλαίσιο. Το τι θα φορέσω σήμερα στο πλαίσιο μιας ημέρας που έχω συνέντευξη για δουλειά είναι πολύ διαφορετική απόφαση από το τι θα φορέσω μια Τετάρτη που θα βγω για φαγητό. Αν καθίσουμε, λοιπόν να σκεφτούμε, ακόμη κι εμείς οι αναποφάσιστες, πότε στα αλήθεια δυσκολευόμαστε να πάρουμε αποφάσεις, θα βρούμε ίσως ότι είναι όταν αισθανόμαστε ότι ρισκάρουμε πολλά, ακόμη κι αν στους γύρω μας δεν είναι ξεκάθαρο. Και όχι πάντα, όπως νομίζουμε.

Αν, λοιπόν, συνδυάσουμε μοναδικές διαδικασίες και διαφορετικά πλαίσια, οδηγούμαστε στο τρίτο δεδομένο που είναι ότι δεν υπάρχει μια μαγική συνταγή, πέντε βήματα, που μπορούμε όλες και όλοι να εφαρμόσουμε για να οδηγηθούμε στην πιο αποτελεσματική λήψη αποφάσεων, κάθε φορά. Είναι φορές που απλά ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε, κάποιες άλλες που εμπιστευόμαστε το ένστικτό μας. Κάποιες άλλες είμαστε έτοιμες να ρισκάρουμε αρκετά, ενώ άλλες χρειάζεται να τα έχουμε όλα καλοζυγισμένα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μοντέλα και εργαλεία που διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων, τα οποία μπορούν να μας υποστηρίξουν όταν αισθανόμαστε ότι τα χρειαζόμαστε.

Ωστόσο, είναι, πολλές φορές - πολλές περισσότερες από όσες νομίζουμε - που οι αποφάσεις που παίρνουμε μας φαίνονται καλοζυγισμένες, μας φαίνονται λογικές, μας φαίνονται βασισμένες σε λογικά επιχειρήματα, ωστόσο τις έχουμε πάρει υποσυνείδητα. Ας σταθούμε λίγο σε αυτό.

Το μυαλό μας απορροφά περίπου 11 εκατομμύρια πληροφοριες το δευτερόλεπτο. Είναι αδύνατον κάθε φορά να πατάμε “pause” και να σκεφτόμαστε πως θα διαχειριστούμε την κάθε πληροφορία για να πάρουμε τις αντίστοιχες αποφάσεις. Αναγκαστικά, λοιπόν, και ευτυχώς, το μυαλό μας μας βοηθάει να “κόβουμε” δρόμο. Δεν χρειάζεται να σκεφτούμε ότι στο κόκκινο φανάρι σταματάμε, ούτε πόσο κάνει 2+2. Έτσι, γλιτώνουμε χρόνο. Είναι, όμως κι άλλες φορές, που οι αποφάσεις που παίρνουμε και είναι βασισμένες σε αυτά τα κρυφά μονοπάτια του μυαλού μας είναι “φορτωμένες” από τις εικόνες, τα στερεότυπα, τις πεποιθήσεις - όχι μόνο για εμάς τις ίδιες, αλλά και για άλλα  άτομα και ομάδες γύρω μας - τις οποίες αναγνωρίζουμε ως κυρίαρχες, από την καθημερινή επαφή και τριβή μαζί τους μέσα από την κουλτούρα, τον τρόπο ζωής μας, και τις κοινότητες στις οποίες ζούμε. Και τότε συμβαίνουν διάφορα. Οι αποφάσεις που παίρνουμε είναι πολύ πιθανό να μεροληπτούν υπέρ μιας ομάδας και να αδικούν άλλες ή να αδικούν,κατά κάποιο τρόπο, ακόμη και εμάς.

Κάθε εργαλείο, μέθοδος και στρατηγική λήψης αποφάσεων που σέβεται τον εαυτό του έχει ως πρώτο βήμα τη συλλογή των απαραίτητων στοιχείων. Τι χρειάζεται να ξέρω, τι ξέρω ήδη, τι δεν ξέρω κι από που θα αντλήσω τις πληροφορίες που δεν έχω. Η συγκέντρωση των απαραίτητων δεδομένων ως πρώτο βήμα μιας τέτοιας διαδικασίας είναι αρκετά στοιχειώδης. Εδώ, λοιπόν, υπάρχουν δύο ερωτήσεις που χρειάζεται να κάνουμε στον εαυτό μας και, ενδεχομένως, να μας βοηθήσουν πέρα από κάθε εργαλείο:

Πού βρήκα τις πληροφορίες που έχω ήδη; 

Πού θα ψάξω για αυτές που μου λείπουν;

Και γιατί είναι σημαντικές αυτές οι δύο ερωτήσεις; Γιατί αν μας τις θέσουμε σωστά και δώσουμε χρόνο να βρούμε τις απαντήσεις τους, θα είμαστε ένα βήμα πιο κοντά σε πιο συμπεριληπτικές και μη μεροληπτικές αποφάσεις, τόσο για εμάς όσο και για τους γύρω μας. Αν συνειδητοποιήσω ότι οι πληροφορίες που έχω ήδη στα χέρια μου προέρχονται μόνο από ανθρώπους, από μέρη, από ομάδες πληροφοριών με τα οποία έχω μόνο κοινά και καμία διαφορά, μόνο συμφωνίες και καμία διαφωνία, κοινώς έχω ψάξει στα μέρη και στους ανθρώπους που θεωρώ ασφαλή και πανομοιότυπα μαζί μου, τότε η απάντηση στη δεύτερη ερώτηση θα πρέπει να είναι να ρωτήσω τη γνώμη ανθρώπων που είναι διαφορετικοί/ες από εμένα, που έχουν άλλη οπτική γωνια, που ενδεχομένως να διαφωνούμε, γιατί όχι. Διαφορετικά, αν πάλι κινηθώ εντός ζώνης ασφαλείας,  είναι πολύ πιθανό να καταλήξω να επιβεβαιώνω απλά - βάση δεδομένων που έχω θεωρητικά κουραστεί για να συλλέξω - την ασυνείδητη απόφαση που είχα λάβει πριν καν το καταλάβω.

Και κάτι ακόμη. Ακόμη και μετά από όλα αυτά, είναι πολύ πιθανό η απόφαση που θέλω να πάρω να μου φαίνεται ακόμη δύσκολη, περίπλοκη και σύνθετη. Παλιότερα πίστευα πως είναι αδυναμία να βρίσκομαι σε γκρίζα ζώνη σε σχέση με το που στέκομαι για αυτό που θέλω (ή δεν θέλω) να μου συμβεί. Έπρεπε ή να ξέρω τι θα κάνω ή να το αφήνω πίσω μου. Υπήρχε και αυτή η αντίληψη, ακόμη υπάρχει, ότι αν θέλεις κάτι πολύ είτε είναι αλλαγή καριέρας είτε νέο επιχειρηματικό βήμα είτε (συμπληρώστε το κενό), το ξέρεις, το νιώθεις βαθιά μέσα σου, δεν χρειάζεται να το πολυσκεφτείς. Δεν είναι έτσι τα πράγματα, τουλάχιστον εγώ δεν το πιστεύω καθόλου. Πολλές φορές, πέραν των δεδομένων, δεν έχουμε ούτε την απαραίτητη διάθεση, ούτε την διαύγεια, ούτε την ενέργεια να πάρουμε οποιαδήποτε απόφαση. Τότε μπορούμε μια χαρά να σταθούμε στη γκρίζα ζώνη μας, να εφοδιαστούμε με ό,τι χρειαζόμαστε και να ξεκινήσουμε να παίρνουμε αποφάσεις λίγο αργότερα. 

*Θα χαρώ πολύ να μου γράψετε τι σκέφτεστε για αυτό που διαβάσατε στο pinelopi@womenontop.gr