Women we trust | Μια γεύση από τη Ζωή Κωτσή

Στη σειρά Women we trust, η Άννα Μπουνάτσου συνομιλεί με νέες επιχειρηματίες που έφτιαξαν κάτι καινούριο από το μηδέν, με την πολύτιμη υποστήριξη του The People's Trust. Αν θέλεις να μάθεις πώς φτιάχνεται μια επιχείρηση, ποια είναι τα εμπόδια που θα συναντήσεις, αν το επιχειρείν είναι για σένα και ποιος μπορεί να σε βοηθήσει να ξεπεράσεις τις προκλήσεις που θα βρεις στο δρόμο σου, έλα να γνωρίσεις αυτές τις γυναίκες που κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα -και πιστεύουν ότι μπορείς να κάνεις κι εσύ το ίδιο.

«Η Ελλάδα είναι το περιβόλι της Ευρώπης , το έχω ξαναπεί και θα συνεχίσω να το λέω».

Κάπως έτσι ξεκίνησε η κουβέντα μου με τη Ζωή, η οποία με ένα πολύ γλυκό χαμόγελο και την πιο θερμή υποδοχή με δέχτηκε στο κατάστημα του Tenacious Greek, έναν όμορφο  χώρο που με πολύ πάθος και αγάπη έφτιαξε μαζί με το σύζυγό της, ώστε να μας προσφέρει την αυθεντικότητα των ελληνικών γεύσεων σε ένα έτοιμο γεύμα. Η Tenacious Greek είναι η πρώτη εταιρεία που έφερε το premium συσκευασμένο φαγητό χωρίς χρωστικά, χωρίς συντηρητικά, με διάρκεια και με τα πάντα να γίνονται από την αρχή, όπως πολύ απλά και ειλικρινά, μου εξήγησε η Ζωή.

Πώς προέκυψε η Tenacious Greek;

Ο πατέρας μου είχε εστιατόριο. Έχω μεγαλώσει μέσα σε κουζίνες. Αγαπώ πάρα πολύ το περιβάλλον και την ένταση της κουζίνας. Είμαι ένας άνθρωπος που τρέφεται από την ένταση. Δε μου αρέσει η υπερβολική χαλαρότητα. Μου αρέσει το να χρειάζεται να πάρεις σύντομες αποφάσεις, να έχεις δηλαδή ένα πολύ μικρό χρονικό περιθώριο για να αποφασίσεις ποια κατεύθυνση θα πάρεις. Αυτό με αναζωογονεί, για κάποιο λόγο. Μου αρέσει επίσης η επιχειρηματικότητα. Την λατρεύω. Όταν έφυγα από το Λουξεμβούργο, όπου ζούσα μόνιμα για αρκετά χρόνια, άφησα μια σταθερή θέση εργασίας για να γυρίσω εδώ, μέσα στην κρίση. Όλοι μου έλεγαν ότι είμαι τρελή, ότι αυτοκτονώ επαγγελματικά. Το μόνο που απάντησα ήταν ότι απλά θέλω να γυρίσω και να επιχειρήσω στην Ελλάδα. Και πραγματικά ήρθα. Στο μεταξύ είχα γνωρίσει και τον άντρα μου και το κάναμε όλο αυτό μαζί, και μάλιστα χωρίς δανεισμό. Ξέραμε τι θέλαμε να κάνουμε αλλά δε γνωρίζαμε αν είχε ξαναγίνει, δεν είχαμε καμία κατεύθυνση και δε μας συμβούλεψε κανείς τίποτα. Οπότε έπρεπε να βρούμε από μόνοι μας πώς μπορούσε να γίνει ένα έτοιμο γεύμα τέτοιας ποιότητας, που να έχει διάρκεια ζωής χωρίς συντηρητικά και άλλα πρόσθετα.

Πόσο δύσκολο ήταν να «χτίσετε» μία τέτοια επιχείρηση;

Επί ενάμιση χρόνο το σχεδιάζαμε κι άλλοι 6 μήνες χρειάστηκαν για να χτιστούν οι εγκαταστάσεις. Έγινε όλο από το μηδέν. Δεν πήραμε κάποια υπάρχουσα κουζίνα, ήταν οικοδομή. Ήταν φοβερό το έργο. Δεν είμαι μητέρα κι ελπίζω να μην ακούγεται προσβλητικό προς τις μητέρες, αλλά η συγκίνηση που νιώθαμε ίσως μοιάζει με τη συγκίνηση που νιώθει κάποιος όταν βλέπει το παιδί του να αναπτύσσεται. Πραγματικά με συγκινούσε και με γέμιζε με όλη αυτή την ανυπομονησία του δεν ξέρω πώς θα πάει, να δω πώς θα το αντιμετωπίσουν, πώς θα το δουν. Όλο αυτό που κάναμε το θαυμάζουμε και είναι για εμάς ένα ζωντανό πράγμα, είναι το παιδί μας. Είναι εμείς και είναι και κάτι ζωντανό έξω από εμάς. Νιώθαμε μεγάλη ανυπομονησία, χαρά και ενθουσιασμό, όλα μαζί. Και φυσικά είχε όλες τις απογοητεύσεις και τις χαρές που έχει κάθε καινούργιο έργο. Αλλά όπως υπάρχουν οι απογοητεύσεις, υπάρχουν πάντα και οι επιβραβεύσεις.  Για παράδειγμα, με χαροποιεί ιδιαίτερα όταν κάποιος πελάτης μου λέει πως, ενώ αντιμετωπίζει προβλήματα στον οργανισμό του με κάποιες τροφές, βαριές ίσως τροφές, όταν τρώει το δικό μας φαγητό δεν τον πειράζει καθόλου. Το νιώθουν ελαφρύ οι πελάτες το φαγητό μας, όπως μου λένε. Νιώθουν υγιείς, ότι έχουν τραφεί σωστά. Κι έτσι μετά σκέφτομαι πως γι’ αυτό αξίζει να επιμένω τελικά.

Έκανες κάτι άλλο πριν αποκτήσεις τη δική σου επιχείρηση;

Ήμουν ψυχολόγος. Ήμουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δούλεψα σε πολλά πόστα, αλλά για μένα, το επίτευγμά μου, αυτό που με πήρε και με έβαλε στο χάρτη της ψυχολογίας και μου έδωσε πάρα πολλή εμπειρία, είναι το ότι πέρασα έναν ευρωπαϊκό διαγωνισμό και με πήρε η Ευρωπαϊκή Ένωση ως ψυχολόγο. Ήταν η πρώτη θέση που άνοιξε τότε και είχαμε πάρα πολλά έργα να υλοποιήσουμε για το προσωπικό, για τους ευρωπαϊκούς υπαλλήλους, για τα παιδιά των ευρωπαϊκών σχολείων, για ό, τι μπορεί να συμβαίνει μέσα σε ένα εργασιακό περιβάλλον. Ήταν εκπληκτική δουλειά. Το έκανα πάρα πολλά χρόνια. Πήρα πολλά πράγματα, αλλά έδωσα και πολλά. Έκανε όμως τον κύκλο του και ολοκληρώθηκε, τελείωσε.

Και πώς έμαθες για το People’s Trust;

Α, είναι καταπληκτική ιστορία. Τον έμαθα βγάζοντας βόλτα το σκύλο μου στο πάρκο, από το σύζυγο της Αγγελικής Κοσμοπούλου, που είναι μέλος του Δ.Σ. του The People's Trust. Κάθε πρωί ήμασταν στο πάρκο, έπαιζαν τα σκυλιά μας και κάποια στιγμή, ξέρεις, βλέπεις έναν άνθρωπο κάθε μέρα και μιλάς. Μια μέρα με βλέπει σκασμένη και με ρωτάει ο άνθρωπος τι συμβαίνει. Του λέω ότι έχουμε κάποιες γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, έχουμε στεγνώσει οικονομικά και δεν ξέρω τι να κάνω, πώς να το χειριστώ. Και μου λέει, η γυναίκα μου είναι στο The People’s Trust. Η δουλειά τους είναι να στηρίζουν καινοτόμες επιχειρήσεις και καινούργιες εταιρείες. Γιατί δεν πας εκεί να δεις αν μπορείς με κάποιον τρόπο να βοηθηθείς; Και πήγα. Από εκεί που έλεγα να κάνω πίσω, τελικά η ψυχολογία μου άλλαξε εντελώς λόγω αυτών των ανθρώπων.

Πώς ακριβώς σας βοήθησε;

Πήγαμε στο The People’s Trust σε μια περίοδο ακριβώς πριν ανοίξουμε, όταν είχαμε σχεδόν ολοκληρώσει τις εργασίες μας και χρειαζόμασταν μια ώθηση για να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε. Ήταν ένα έργο που εξάντλησε πόρους, χρόνο, χρήμα. Δεν μπορώ να σου το περιγράψω. Είχαμε ένα συγκεκριμένο προϋπολογισμό, δεδομένου ότι το έργο μας θα είχε ολοκληρωθεί σε ένα χρόνο. Οι άδειες όμως και οι συναφείς γραφειοκρατικές εργασίες πήρανε αδιανόητο χρόνο. Κατά τη διάρκεια αυτή εμείς πληρώναμε το ενοίκιο της μονάδας παραγωγής, αλλά και το προσωπικό, γιατί θεωρούσαμε πως θα είχαμε ξεκινήσει και είχαμε προσλάβει κόσμο. Οπότε είχαμε το ενοίκιο και το προσωπικό που καθόταν έπρεπε να πληρωθεί και προφανώς αυτό μας δυσκόλευε υπερβολικά στα οικονομικά.  Λόγω της γραφειοκρατίας ήταν πρώτη φορά που είπα πραγματικά «τι κάνω στην Ελλάδα;». Βέβαια ξεπεράστηκε, το χώνεψα κι ανταπεξήλθα. Αλλά ήταν μία πάρα πολύ δύσκολη περίοδος και το The People's Trust μας αγκάλιασε τόσο θερμά, μας έδωσε τόση στήριξη, τόση ελπίδα κι αισιοδοξία. Γνώρισα εξαιρετικούς ανθρώπους και έβλεπα ότι με καταλαβαίνουν και με νιώθουν και (για πρώτη φορά) εκτιμούν αυτό που πάω να κάνω, εκτιμούν τον κόπο στον οποίο μπήκα. Επένδυσα αυτά τα χρήματα και θέλω να παράγω κάτι. Ήταν από την αρχή μέχρι το τέλος μια θετική εμπειρία. Μου άλλαξε την ψυχολογία.

Αν μια γυναίκα ήθελε να ξεκινήσει τώρα τη δική της επιχείρηση, τι θα τη συμβούλευες να κάνει;

Καλό επιχειρηματικό πλάνο. Καλή διαχείριση χρημάτων, χρόνου. Προσωπικός χρόνος πρέπει να ξεχαστεί. Δηλαδή πραγματικά στην αρχή ξεχνάς τα πάντα. Πρέπει να έχεις αντοχές. Πρέπει να δέχεσαι τα καλά μαζί με τα άσχημα και να συνεχίζεις ακόμα κι όταν τα πράγματα δε φαίνονται πάρα πολύ θετικά. Η Tenacious Greek για μένα ήταν και παραμένει ένα ταξίδι ταραχώδες. Έχω πάρει τόση χαρά όση κι απογοήτευση. Θεωρώ ότι τα καλύτερα είναι μπροστά μας και τα χειρότερα πίσω μας. Το ότι αντέξαμε και είμαστε ακόμη εδώ θέλει πολλή αντοχή και πολλή θυσία. Παρ’ όλα αυτά είναι ένα πλοίο στο οποίο θα ξαναέμπαινα με την πρώτη ευκαιρία. Ανταμείφθηκα. Σε μεγαλώνει, σε ωριμάζει, σου μαθαίνει και με άσχημο και με καλό τρόπο. Το έκανα με τον άντρα μου και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Φυσικά υπήρχαν κι εκεί θυσίες. Πολλοί φίλοι και άλλοι μας έλεγαν πώς μπορείτε και είστε μαζί και δουλεύετε και μαζί και μάλιστα σε μία δουλειά η οποία δεν έχει εξασφαλισμένο εισόδημα το μήνα ώστε να απολαύσεις στο τέλος τους καρπούς των όσων κόπων σου. Ήταν ξύλο από το πρωί μέχρι το βράδυ. Αλλά ήταν όνειρο και χαίρομαι πάρα πολύ που το έκανα αυτό με τον άνθρωπό μου.

Φόβο νιώθεις με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας;

Είμαστε αποφασισμένοι. Όπως είπα για μένα δεν είναι απλά ένα νομικό πρόσωπο. Ζει. Αρρωσταίνει, γίνεται καλά, μεγαλώνει, ξαφνικά έχει ένα πρόβλημα, πρέπει να το τρέξουμε λίγο για να το βελτιώσουμε, ξαναγίνεται καλά. Δεν ξέρω πώς αλλιώς να το μεταφράσω. Στις κακές μέρες ήμασταν από πάνω του για να ορθοποδήσει και να πάει καλά. Στις καλές μέρες ήμασταν περήφανοι. Αυτό είναι κάτι που σε κρατάει για την επόμενη στιγμή που θα έρθει. Ήρθε η πανδημία, ας πούμε. Επιστρατεύτηκαν όλες μας οι δυνάμεις ψυχολογικές, οικονομικές, σωματικές. Χρειάστηκε να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις. Φεύγει η πανδημία. Ξαναρχίζουν κάποιες δουλειές να εμφανίζονται. Τις χαιρόμαστε. Γιατί τίποτα δεν είναι δεδομένο. Πρέπει όπως στην προσωπική σου ζωή, έτσι και στην επιχείρησή σου να ζεις την κάθε στιγμή και να μπορείς να προβλέψεις, όσο μπορείς, την επόμενη κακή συγκυρία. Ποτέ δε θα μπορέσεις να περάσεις το ίδιο ποτάμι δεύτερη φορά. Σοφή ρήση.  Μαθαίνεις με το σκληρό τρόπο, αλλά γίνεται βίωμα και την επόμενη φορά ανταπεξέρχεσαι καλύτερα. Δεν ξέρω αν ήταν διαφορετικό το προϊόν, πιο αναγνωρίσιμο, αν τα πράγματα θα ήταν πιο εύκολα. Αλλά ακόμη και αυτό, το ότι ήταν κάτι που εμφανίστηκε πρώτη φορά, μας κάνει διπλά περήφανους.

Πώς είναι το να είσαι σε έναν χώρο, σαν το δικό σου, ως επιχειρηματίας;

Είμαι σε έναν ανδροκρατούμενο κλάδο. Έτσι είναι ο χώρος της κουζίνας και δεν υπάρχουν πολλές γυναίκες στις επιχειρήσεις οι οποίες έχουν να κάνουν με την τεχνολογία, γιατί έχει πολλή τεχνολογία πάνω της αυτή η δουλειά. Πίστεψέ με, το να μπεις σε μια κουζίνα, να μπεις και να ακουστείς, είναι το πιο δύσκολο πράγμα. Ευτυχώς έχουμε μία συνεργασία, η οποία δε θα αλλάξει, με το Δημήτρη Σταμούδη, ο οποίος έχει πολύ μεγάλο όγκο εργασίας στην πλάτη του και πρέπει να φέρει σε πέρας ένα δικό μας όραμα. Καταλαβαίνεις όμως ότι όλο αυτό θα πρέπει να περάσει από εμένα, να βγει στο Δημήτρη και όταν παρουσιάσει την τέλεια συνταγή, θα την αγαπήσω και θα τη στείλω στα χημεία. Όταν λοιπόν ο Δημήτρης θα φύγει, γιατί αυτή είναι η δουλειά του, θα μείνω εγώ με μία κουζίνα, η οποία έχει μέσα μάγειρες που μπορεί να θέλουν να χειριστούν τα πράγματα διαφορετικά. Νομίζω ότι σε μία επιχείρηση σαν τη δική μου, το να μπορείς να ελιχθείς σε ένα χώρο βιομηχανικό και να βγαίνει το προϊόν όπως πρέπει κάθε φορά, είναι πολύ δύσκολο.

Έχεις συναντήσει κάποια διάκριση, είτε θετική είτε αρνητική, λόγω φύλου, ως γυναίκα επιχειρηματίας, πέρα από το κομμάτι της κουζίνας;

Βλέπω ότι προσωπικά είμαι χαμαιλέοντας. Διάκριση δεν έχω δεχτεί αρνητική. Δεν έχω νιώσει ποτέ ότι δε με παίρνουν στα σοβαρά. Αλλά έχω νιώσει πάρα πολλές φορές ότι με αντιμετωπίζουν διαφορετικά από ότι θα αντιμετώπιζαν τον άντρα μου. Μπορώ να ανταπεξέλθω, δε με πειράζει. Δεν είναι κάτι το οποίο τιμά το φύλο μας ή κάτι το οποίο χαίρομαι να βλέπω ότι συμβαίνει. Δε θεωρώ ότι αυτός είναι ο ρόλος μας. Δεν μπήκα στην επιχειρηματικότητα για να είμαι χαριτωμένη. Δεν μπήκα στην επιχειρηματικότητα για να είμαι γλυκούλα. Και υπάρχουν πολλές φορές που δε θες να είσαι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Έχεις ένα πάρα πολύ σαφές μήνυμα ή πρόταση και αυτή θα πρέπει αντιστοίχως να γίνει αποδεχτή ή μη. Αυτός είναι ο κόσμος των επιχειρήσεων.

Λόγω της εργασίας μου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχω δουλέψει με πάρα πολλούς λαούς και ιδιαίτερα με Σουηδούς και Σουηδές. Λόγω της εμπειρίας μου λοιπόν, μπορώ να σου πω πως οι διαφορές μεταξύ Βόρειας και Νότιας Ευρώπης, στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τις γυναίκες σε ηγετικά πόστα, είναι τεράστιες. Είμαστε πολλά βήματα πίσω από τους Βόρειους Ευρωπαίους και δυστυχώς δύσκολα θα αλλάξει αυτό. Εκείνο που βλέπω σε εμάς και με ενοχλεί, είναι πως όταν μπαίνουν σε μία συζήτηση μερικοί άντρες με σκληρό και δυναμικό τρόπο, που δεν είναι συνάδελφοί μου αλλά είναι στην ίδια επιχειρηματική φάση με εμένα, είναι σωστοί και θαρραλέοι. Αν το κάνω όμως εγώ αυτό είμαι "σκύλα". Με ενοχλεί. Προφανώς είμαι θετικός άνθρωπος, ευχάριστος, αυτή είμαι και δε θα ήθελα να είμαι διαφορετική. Αλλά σε δύσκολες διαπραγματεύσεις πρέπει να υπερασπιστείς τα συμφέροντά σου, τα εδάφη σου, το χώρο σου. Θα ήθελα λοιπόν οι γυναίκες να μπορούν να είναι περισσότερο οι εαυτοί τους και οι εκπρόσωποι του οράματος της επιχείρησής τους, παρά οι φοβερές διπλωμάτισσες που πρέπει να είναι, προκειμένου να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Δεν είναι κάτι που δεν μπορούν να κάνουν. Είναι κάτι που δε θα έπρεπε να χρειάζεται να κάνουν.

Σχετικά με το The People's Trust

Το The People’s Trust, είναι ένας ιδιωτικά χρηματοδοτούμενος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός που υποστηρίζει νεοσύστατες και υφιστάμενες μικρές επιχειρήσεις όλων των κλάδων, παρέχοντας μικροχρηματοδότηση μέχρι το ποσό των €10.000 και δωρεάν υπηρεσίες επιχειρηματικής ανάπτυξης. Όραμά του, να συμβάλει στη μείωση της ανεργίας στην Ελλάδα μέσω της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας. Για το λόγο αυτό, προσφέρει στους επιχειρηματίες του αύριο τα εφόδια που χρειάζονται για να μετατρέψουν τις ιδέες τους σε βιώσιμες επιχειρήσεις. Αναζήτησε περισσότερες πληροφορίες στο https://www.thepeoplestrust.org/.