Η δύναμη της συγγνώμης

Στη στήλη “Ασκήσεις Ενδυνάμωσης”, ο στόχος μας είναι να μοιραστούμε μαζί σας και να αποκωδικοποιήσουμε εμπειρίες, έννοιες, δεξιότητες, μεθόδους και εργαλεία που μπορούν, αν τα καλλιεργήσουμε συνειδητά, να μας υποστηρίξουν στην προσπάθειά μας να αναπτυχθούμε, προσωπικά και επαγγελματικά. Σκεφτείτε την σαν μίνι, βιωματικά workshops. ‘Η, ακόμη καλύτερα, έναν ακόμη τρόπο να έρθουμε, όλες και όλοι, ακόμη πιο κοντά. Ο δικός μας στόχος είναι να γίνει αυτή η στήλη μια ακόμη αφορμή για προσωπική αλλαγή και ενδυνάμωση.

Αύγουστος 2020. 

Οδηγώ γυρνώντας από διακοπές, η κόρη μου κοιμάται στο πίσω κάθισμα και εγώ ακούω podcast. Και συγκεκριμένα, αυτό το επεισόδιο αυτού του podcast.

Το πρώτο από τα δύο επεισόδια - mini workshops, στη διάρκεια των οποίων η ψυχολόγος και συγγραφέας Χάριετ Λέρνερ συζητάει με την Μπρενέ Μπράουν για τη δύναμη της συγγνώμης. 

Γιατί έχει σημασία να ζητάμε συγγνώμη, για αληθινές συγγνώμες, για μη αποτελεσματικές συγγνώμες, για δημόσιες και ιδιωτικές συγγνώμες. 

Η δυσκολία μας να ζητήσουμε συγγνώμη, να αναγνωρίσουμε την πιθανότητα να έχουμε κάνει λάθος και να αποδεχτούμε τις συνέπειες είναι αδιαμφισβήτητη. Πολλές φορές νιώθουμε ότι παραχωρούμε τον έλεγχο στο άλλο μέρος. To να παραδεχτώ ότι έκανα λάθος είναι σημάδι αδυναμίας. Και το αντίστροφο. Μια έρευνα έδειξε ότι τα άτομα που αρνούνται να ζητήσουν συγνώμη νιώθουν πιο δυνατά και έχουν αυξημένη αυτοεκτίμηση, σε σχέση με τα άτομα που ζητούν. Είναι άραγε αυτός ο λόγος που οι συγγνώμες τόσων δημοσίων προσώπων δεν είναι στα αλήθεια συγνώμες, αλλά μια παράσταση; Όπως του Κέβιν Σπέισι. Ή δείτε εδώ, πως ένα site παρενέβη διορθώνοντας τη δήλωση συγγνώμης του Louis C.K για να την μετατρέψει σε μια πραγματική, ειλικρινή συγγνώμη. Το να μην ζητάμε συγγνώμη ίσως μας κάνει να αισθανόμαστε πιο δυνατοί, αλλά είναι αυτό που χρειάζεται να κάνουμε για να προχωρήσουμε;

Φτάνουμε στην Αθήνα.

Σεπτέμβριος 2020.  

Όλα πάνε όχι πολύ καλά. Τα κρούσματα αυξάνονται, φτάνουν μάσκες στα σχολεία αλλά δεν είναι το σωστό μέγεθος, πολιτικοί κάνουν ή δεν κάνουν λάθη. Από πουθενά, ωστόσο, δεν ακούγεται μια αληθινή συγγνώμη. Μια έρευνα του 2016 κατέληξε ότι υπάρχουν 6 στάδια μιας αποτελεσματικής συγγνώμης. Να την ζητήσεις, να εξηγήσεις τι πήγε λάθος, να αναλάβεις την ευθύνη, να δηλώσεις ότι καταλαβαίνεις το λάθος σου, να προσφέρεις μια λύση και να ζητήσεις από το άλλο μέρος να σε συγχωρέσει. Η Λέρνερ μιλάει για τα εννέα απαραίτητα συστατικά μιας αληθινής συγγνώμης.

Όσα κι αν είναι τα στάδια ή τα συστατικά, όλοι καταλήγουν στο πόσο σημαντική είναι αυτή η λέξη. “Συγγνώμη”. Και πόσο λάθος μπορούν να πάνε όλα αν αυτή την λέξη την ακολουθεί μια άλλη λέξη, το “αλλά”. Σκεφτείτε πόσες φορές έχετε πει “Συγγνώμη που άργησα να παραδώσω την παρουσίαση, αλλά…”. “Συγγνώμη που δεν έκανα αυτό που είχα πει ότι θα κάνω, αλλά κι εσύ...”. Είτε το φταίξιμο μετακινείται σε άλλους, εξωτερικούς παράγοντες (κίνηση, πολλή δουλειά, βάλτε ό,τι θέλετε), είτε στο άλλο μέρος (μα δεν μου το θύμισες, μου μίλησες απότομα και θύμωσα, σκέψου τι έχεις κάνει κι εσύ), το “αλλά” δεν έχει θέση σε μια συγγνώμη. Η ώρα της συγγνώμης δεν είναι η ώρα της αναζήτησης του ποιος/α φταίει περισσότερο ή λιγότερο. Η ώρα της συγγνώμης δεν είναι η ώρα της δικαιοσύνης. Αυτό μπορεί να περιμένει για λίγο.

Οκτώβριος 2020. 

Είμαστε λίγο πριν από το δεύτερο lockdown. Που όλες και όλοι ξέραμε ότι θα έρθει, αλλά κανείς μας δεν ήθελε να το πιστέψει. Μιλάω με ανθρώπους που δουλεύουν σε διάφορα πεδία. Κάποιες διοικούν ομάδες, κάποιοι όχι, όλοι και όλες ανήκουν σε κάποια ομάδα. Μοιραζόμαστε ιστορίες άγχους, πίεσης και αυτής της αίσθησης ότι δεν έχουμε τον έλεγχο πια (τον είχαμε ποτέ;). Αύριο ξημερώνει μια νέα μέρα και κανείς/καμία μας δεν είναι σίγουρος/η τι θα φέρει (είμαστε ποτέ;).

Εγώ σκέφτομαι ακόμη τις συγγνώμες. Και, ακούγοντας όλες αυτές τις ιστορίες, μετράω συγγνώμες. Τις φορές που ζητούν συγγνώμη οι γυναίκες και το “κίνημα”  “sorry, not sorry”. 

Yπάρχει η γενική παραδοχή ότι οι γυναίκες ζητούν περισσότερες φορές συγνώμη στο εργασιακό τους περιβάλλον από ότι οι άντρες. Ξέρουμε ότι ένας από τους λόγους είναι γιατί οι γυναίκες αναφέρουν υψηλότερο αριθμό περιστατικών που θεώρησαν ότι έχουν κάνει λάθος. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει gender gap στα περιστατικά που τελικά ζητήθηκε η περιβόητη συγγνώμη. Απλά φαίνεται πως οι άντρες έχουν μια πολύ μικρότερη γκάμα συμπεριφορών στις οποίες θεωρούν ότι έχουν κάνει λάθος.  

Δεν είμαι σίγουρη ότι υπάρχει σωστό ή λάθος εδώ. Είμαι σίγουρη, ωστόσο, ότι (τώρα περισσότερα από ποτέ) χρειάζεται να βρούμε τρόπους να καταλαβαίνουμε καλύτερα ο ένας τον άλλον για να ζούμε καλύτερα και να δουλεύουμε πιο αποτελεσματικά. Ένας τρόπος είναι να ζητάμε αληθινές συγγνώμες, όταν χρειάζεται. Να σκεφτόμαστε πόσο συχνά ή όχι ζητάμε συγγνώμη και για ποιους λόγους. Πόσες φορές αντέχουμε να ζητήσουμε συγγνώμη επειδή δεν απαντήσαμε αμέσως σε ένα email ή σε ένα μήνυμα, που ενδεχομένως να έχει έρθει σε ακατάλληλη ώρα και πώς επηρεάζει αυτό την μετέπειτα συμπεριφορά μας. Πόσο βοηθάει να νιώθουμε άσχημα και να ζητάμε συγγνώμη για καθετί που κάνουμε ή δεν κάνουμε. Κι ένα βήμα παραπέρα. Όταν πραγματικά χρειάζεται να ζητήσουμε συγγνώμη, τι χρειάζεται να έχει αυτή η συγγνώμη για να είναι αποτελεσματική; H Λέρνερ είναι απόλυτη σε αυτό. Ένα από τα συστατικά της σωστής συγγνώμης είναι το να παρουσιάσω ένα πλάνο δράσης. Τι σκοπεύω να κάνω για να διορθώσω την κατάσταση. Ποια είναι τα βήματα (ή το βήμα) που ταιριάζουν στην περίπτωση και τα οποία θα ακολουθήσω για να κάνω τα πράγματα καλύτερα. Και φυσικά, να γίνουν οι λέξεις μου πράξεις.

Δεκέμβριος 2020. 

Έχουν περάσει 4 μήνες και έχουν γίνει τόσα πολλά. Εν μέσω δεύτερου lockdown. Λίγο πριν τα πιο διαφορετικά Χριστούγεννα της ζωής μας μέχρι σήμερα.  Τα “αστεία” στο διαδίκτυο για το πόσο “σκληρά” μας έχει φερθεί το 2020 είναι άπειρα. Σίγουρα, ωστόσο, δεν περιμένουμε να μας ζητήσει συγγνώμη. Εμείς τι θα κάνουμε;

*Θα χαρώ πολύ να μου γράψετε τι σκέφτεστε για αυτό που διαβάσατε στο pinelopi@womenontop.gr