Πόσο ακούγονται οι γυναίκες στα ΜΜΕ;

Πόσο ακούγονται οι γυναίκες στα ΜΜΕ;

Γράφει η Έφη Κωτσιοπούλου, Project Manager @ WoT/WHEN

Μια μικρή άσκηση: Θυμίσου για λίγο μια ενημερωτική/ειδησεογραφική τηλεοπτική εκπομπή που παρακολούθησες πρόσφατα: ποιο ήταν το φύλο του ατόμου που παρουσίαζε και ποιο το φύλο των ατόμων που συμμετείχαν στη συζήτηση σε πλειοψηφία;

Αν η απάντηση σε αυτό που σκέφτηκες ήταν κυρίως άνδρες, τώρα διεύρυνε τη σκέψη σου και σε άλλες αντίστοιχες εκπομπές. Σου έρχεται στο μυαλό το ίδιο μοτίβο;

Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) θα επιβεβαιώσει τον αναστοχασμό σου, μέσα από την έρευνα που υλοποίησε με τίτλο “Φύλο και εκπροσώπηση στα ελληνικά ΜΜΕ”. Βασικός στόχος της έρευνας ήταν η καταγραφή, μέτρηση και αξιολόγηση της δημόσιας παρουσίας ανδρών και γυναικών πολιτικών, αλλά και ειδικών και σχολιαστών, στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, με έμφαση σε τηλεοπτικούς σταθμούς και εφημερίδες.

Οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 24% των προσκεκλημένων σε ενημερωτικές εκπομπές.

Τα αποτελέσματα της έρευνας

Αντικείμενο μελέτης ήταν η προεκλογική περίοδος των Ευρωεκλογών του Ιουνίου του 2024 και παρακάτω θα βρείτε ορισμένα ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας:

• Πολιτικά πρόσωπα που εμφανίστηκαν στην τηλεόραση:
  86,2% άνδρες, 13,8% γυναίκες
• Δημοσιογράφοι που εμφανίστηκαν στην τηλεόραση:
  67,5% άνδρες, 32,5% γυναίκες
• Πανεπιστημιακοί που εμφανίστηκαν στην τηλεόραση:
  91,1% άνδρες, 8,9% γυναίκες
• Ειδικοί/ες εμπειρογνώμονες που εμφανίστηκαν στην τηλεόραση:
  81,7% άνδρες, 18,3% γυναίκες
• Ατομική παρουσία σε δελτία και ενημερωτικές εκπομπές:
  85,6% άνδρες, 74,5% γυναίκες.
  Μεγαλύτερη ήταν η συμμετοχή των γυναικών σε πάνελ.
• Οι άνδρες μιλάνε σε λίγο υψηλότερα ποσοστά για οικονομία και διεθνή θέματα, ενώ οι γυναίκες για θέματα έμφυλης βίας και υγείας.

Τα παραπάνω ευρήματα εστίασαν στην παρατήρηση του φαινομένου την περίοδο των Ευρωεκλογών, όμως φαίνονται ότι επιβεβαιώνονται και από άλλη έρευνα που -σε ουδέτερο χρόνο- εστίασε σε τηλεοπτικά προγράμματα που προσκαλούν άτομα από τους χώρους της πολιτικής, της ανώτατης εκπαίδευσης, του συνδικαλισμού, της δημοσιογραφίας, ακόμη και απλούς/ές πολίτες, για να συνδιαλεχθούν σε δημόσιο διάλογο επί δημόσιων και πολιτικών ζητημάτων που απασχολούν το σύνολο των πολιτών.

Υπάρχει ακόμα πολύ βαθιά ριζωμένο το στερεότυπο ότι ένας άνδρας είναι καταλληλότερος να τοποθετηθεί σε πολιτικά και οικονομικά ζητήματα.

Η έρευνα αυτή επιβεβαιώνει τα παραπάνω, αναφέροντας ότι οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 24% των προσκεκλημένων σε ενημερωτικές εκπομπές, ενώ οι άνδρες καταλαμβάνουν το 76%. Αυτή η ανισότητα είναι εμφανής σε διάφορες θεματικές ενότητες, με τις γυναίκες να εκπροσωπούνται λιγότερο σε θέματα πολιτικής και οικονομίας, όπου το ποσοστό τους μειώνεται στο 15%, ενώ αυξάνεται στο 35% σε θέματα υγείας και εκπαίδευσης. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτούς τους τομείς, οι άνδρες παραμένουν η πλειοψηφία των προσκεκλημένων.

Γιατί αυτό είναι πρόβλημα;

Κάνουμε συχνά λόγο για τη σημασία της ισότιμης εκπροσώπησης των γυναικών σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου με ένα βασικό και ουσιαστικό επιχείρημα να είναι η προώθηση της ισότητας των φύλων. Η ορατότητα των γυναικών στους τομείς αυτούς, όταν μάλιστα πολλές φορές είναι ανδροκρατούμενοι, είναι μείζονος σημασίας για τη δημιουργία ενός θετικού προηγούμενου, που κανονικοποιεί την παρουσία των γυναικών στους κλάδους αυτούς, προβάλλει τα επιτεύγματά τους και δίνει κίνητρο και ενθάρρυνση να τις ακολουθήσουν κι άλλες.

Ένα ζήτημα είναι η συμμετοχή των γυναικών στο δημόσιο διάλογο και ένα άλλο ο σεξιστικός λόγος με τον οποίο έρχονται αντιμέτωπες.

Σε αυτόν τον πυλώνα, ακολουθεί και η καταπολέμηση των στερεοτύπων που έχουν συνδεθεί με επαγγέλματα όπως αυτό της πολιτικής, της οικονομίας ή της ανώτατης εκπαίδευσης. Υπάρχει ακόμα πολύ βαθιά ριζωμένο το στερεότυπο ότι ένας άνδρας είναι καταλληλότερος να τοποθετηθεί σε πολιτικά και οικονομικά ζητήματα και έτσι η σκέψη θα πάει αυτόματα και ασυνείδητα προς αυτή την κατεύθυνση. Η ενίσχυση της παρουσίας των γυναικών είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση αυτών των προκαταλήψεων.

Είναι αλήθεια βέβαια, πως ένα ζήτημα είναι η συμμετοχή των γυναικών στο δημόσιο διάλογο και ένα άλλο ο σεξιστικός λόγος με τον οποίο έρχονται αντιμέτωπες, όπως έχουμε δει αρκετές φορές να συμβαίνει με γυναίκες πολιτικούς και δημοσιογράφους. Και σε αυτήν την περίπτωση όμως, η μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στα ΜΜΕ δίνει την ευκαιρία να αναδειχθούν ακόμα περισσότερο τέτοια περιστατικά και να τους δώσουμε τη βαρύτητα που χρειάζεται έτσι ώστε να εξαλείφονται ολοένα και γρηγορότερα.

Ο δημόσιος διάλογος χρειάζεται πλουραλισμό, διαφορετικούς ανθρώπους και περισσότερες ιδέες

Αν η προώθηση της ισότητας των φύλων δεν σε έπεισε αρκετά σκέψου και το εξής: Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν κοινωνικές ομάδες με διαφορετικές ανάγκες, επιθυμίες και εμπειρίες. Άτομα με διαφορετική ταυτότητα φύλου, άτομα με αναπηρίες, με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, μετανάστες/ριες, άτομα με λευκό ή σκουρό δέρμα και η λίστα συνεχίζεται. Κράτησε από τη μία μεριά τη λίστα με όλες αυτές τις διαφορετικές ομάδες και αναλογίσου από την άλλη τις φωνές που ακούγονται στο δημόσιο διάλογο σχετικά με πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και άλλες σημαντικές αποφάσεις που σχετίζονται με τη ζωή μας.

Ανεξάρτητα από τη μόρφωση, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των ατόμων αυτών είναι αδύνατο μία μόνο κοινωνική ομάδα -στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτή των ανδρών, να εκπροσωπήσει αποτελεσματικά όλες τις επιθυμίες των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, γιατί πολύ απλά δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες και εμπειρίες. Ο δημόσιος διάλογος χρειάζεται πλουραλισμό, διαφορετικούς ανθρώπους και περισσότερες ιδέες που θα αγγίζουν όλες τις κοινωνικές ομάδες έτσι ώστε να διαμορφώνονται πολιτικές και να παίρνονται αποφάσεις οι οποίες θα εξυπηρετούν τη ζωή όλων ισότιμα.