TITLfmd_cru6otk-cathryn-lavery

Τι σημαίνει σήμερα συμφιλίωση εργασίας και ζωής;

Κατηγορίες: Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, Νέα

O περισσότερος κόσμος νομίζει πως η πολιτική συμφιλίωσης αφορά πρωτίστως τις γυναίκες και προσφέρει τρόπους για να διευκολυνθεί η ένταξή τους στην αμειβόμενη απασχόληση. Στους κύκλους χάραξης πολιτικής συνήθως αντιμετωπίζεται σαν μια αβαρία, που λίγο-πολύ εκόντες άκοντες οφείλουμε να κάνουμε χάριν μιας ευάλωτης κατηγορίας του πληθυσμού. Και τούτο συμβαίνει διότι συνεχίζουμε ακόμα να θεωρούμε «κανονική εργασία» και «σοβαρούς εργαζόμενους» όσους και όσες δουλεύουν σαν άνδρες (8ωρο και όσο ακόμα χρειάζεται για όσο χρειάζεται). Αν κάποτε ίσχυε κάτι τέτοιο, τώρα η κατάσταση αλλάζει με ορμή. Η ευέλικτη εργασία θα αφορά ολόκληρη τη νέα γενιά εργαζομένων.

Η παρεξήγηση έχει κάποια βάση - στηρίζεται σε μια ισχυρή στατιστική εικόνα αδρών δεδομένων και ειδικότερα στα εξής:

Όσο αυξάνεται η συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, δείχνει να φτάνει ένα όριο που δεν είναι εύκολο να ξεπεραστεί (στις ΗΠΑ γύρω στο 1990, στην Ευρώπη αργότερα –αλλά όχι παντού επειδή υπάρχουν χώρες που βραδυπορούν).

Το χάσμα φύλου στις αποδοχές δεν σημειώνει ανάλογη πρόοδο: αρχίζει χαμηλά στις νέες ηλικίες και αυξάνει σταδιακά.

Στις παραγωγικές ηλικίες (20-49) και όταν υπάρχει μικρό παιδί στο νοικοκυριό, οι γυναίκες μειώνουν την εργασία τους και οι άνδρες την αυξάνουν. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τις αμοιβές.

Στον (ιδιωτικό) χώρο της οικογένειας, γυναίκες και άνδρες χρησιμοποιούν πολύ διαφορετικά και εξαιρετικά άνισα το χρόνο τους. Οι γυναίκες είναι επιφορτισμένες με τη φροντίδα –παρά τη μικρή σύγκλιση που παρατηρείται με πολύ αργούς ρυθμούς.

Έτσι τελικά, στην ώρα της σύνταξης οι γυναίκες φτάνουν να παίρνουν πολύ χαμηλότερες συντάξεις (το χάσμα φύλου είναι μεγαλύτερο σε σύγκριση με την εργάσιμη ζωή τους), για πολύ περισσότερο χρόνο και αυτό οδηγεί σε ευάλωτη και εξαρτημένη οικονομική θέση και ανασφάλεια.

Όλα τα παραπάνω σημαίνουν ότι υπάρχουν εμπόδια στην ισότιμη ένταξη των γυναικών στην απασχόληση. Συνεπώς χρειάζεται διορθωτικές παρεμβάσεις. Το πεδίο πολιτικής κάτω από τον τίτλο «Συμφιλίωση εργασίας και ζωής» επιχειρεί να λειτουργήσει συνολικά με δέσμη παρεμβάσεων στα κρίσιμα μπλοκαρίσματα. Στις πλέον σύγχρονες εκδοχές της, μάλιστα, απευθύνεται στους δυο  γονείς (εργαζόμενους/ες ή επιθυμούντες να εργαστούν) –και όχι μόνο στις γυναίκες (σαν να ήταν πρωτίστως και αυτονοήτως δική τους μόνο ευθύνη η φροντίδα).

Πολιτική Συμφιλίωσης - Δέσμη παρεμβάσεων σε 5 πεδία

Υπηρεσίες φροντίδας και κοινωνικές υποδομές για παιδιά και όσους έχουν ανάγκη (διαθέσιμες, ποιοτικές και προσιτές).

Φροντίδα ηλικιωμένων: συνεργασία κράτους και οικογένειας για παροχή φροντίδας στο σπίτι και οικονομική στήριξη εκείνων που προσφέρουν φροντίδα.

Άδειες από την εργασία με σκοπό την αντιμετώπιση αναγκών φροντίδας

Ευέλικτος διακανονισμός ωρών εργασίας για γυναίκες και άνδρες και διευκόλυνση μετάβασης από ένα καθεστώς σε άλλο και πάλι πίσω.

Συστήματα φορολογίας και κοινωνικών επιδομάτων που να μην ακυρώνουν τα κίνητρα για εργασία.

Ποιος ωφελείται από τις πολιτικές συμφιλίωσης;

Πρώτον, οι γονείς που εργάζονται ή επιθυμούν να εργαστούν. Ως συνέπεια αυξάνει η απασχόληση των γυναικών, η οικονομική τους ανεξαρτησία και μειώνεται ο κίνδυνος φτώχειας για τις οικογένειες.

Δεύτερον, οι επιχειρήσεις και οι εργοδότες. Αν και αυξάνει εν μέρει το άμεσο κόστος, αυτό μπορεί να εξισορροπηθεί και με το παραπάνω από τα θετικά μακρο-οικονομικά αποτελέσματα (ανάπτυξη, παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα –ζήτηση). Επίσης οφέλη από τη διατήρηση καλών και χρήσιμων εργαζομένων ακόμα και στην εποχή που οι τελευταίοι αντιμετωπίζουν πιέσεις από ανάγκες φροντίδας. Καλύτερη αξιοποίηση ανθρώπινων πόρων. Αύξηση της παραγωγικότητας και μείωση απουσιών.

Τρίτον, η ευρύτερη κοινωνία επειδή αυξάνει η απασχόληση, επιτυγχάνεται καλύτερη κατανομή των ανθρώπινων πόρων, αντιμετωπίζονται οι αρνητικές συνέπειες της δημογραφικής γήρανσης και αυξάνονται τα φορολογικά έσοδα (επιτρέποντας περισσότερο γενναιόδωρη κοινωνική πολιτική).

Επίλογος; Όχι. Καθώς ωριμάζει η κατανόηση του σύνθετου πλέγματος κινήτρων και εμποδίων που βραχυκυκλώνουν την εξάπλωση της ισότητας στην απασχόληση, ο κόσμος της εργασίας αλλάζει με μεγάλη ορμή. Οι παλιοί κανόνες της τυπικής και των μορφών άτυπης απασχόλησης ξεθωριάζουν και πολύ συχνά, αυτό που θεωρούσαμε χαρακτηριστικό της γυναικείας απασχόλησης (διακοπτόμενη καριέρα, ποικιλία ρυθμών εργασίας, αλλαγές εργοδοτών και θέσεων εργασίας, κινητικότητα αλλά και ανασφάλεια και έλλειψη προβλεψιμότητας) –όλα αυτά καταλαμβάνουν τη θέση μιας «νέα κανονικότητας» -τουλάχιστον για τις νεότερες γενιές.

Και όσο πιο μακριά από ευέλικτες πρακτικές βρίσκεται μια χώρα, τόσο πιο δύσκολο θα είναι για τους ανθρώπους να προσαρμοστούν στις νέες πραγματικότητες. Οι γυναίκες πάντως θα είναι καλύτερα προετοιμασμένες.


Αυτά περίπου είπε η Αντιγόνη Λυμπεράκη, καθηγήτρια στο τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πάντειου Πανεπιστημίου, στο συνέδριο Game Changer | Women of Influence, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 21/1/2017.