TITLχρυσέλλα.επικίνδυνες

Χρυσέλλα Λαγαρία | Πώς η “Επικίνδυνη Αναπηρία” διασταυρώνεται με το φύλο;

Κατηγορίες: Νέα

“Οι όροι γυναίκα με αναπηρία και φεμινισμός δεν συνδέονται ακόμα με τρόπους εμφανείς σε όλες μας, αλλά θα πρέπει να φτάσουμε σε αυτό, γιατί ο φεμινισμός είναι η αναγκαία συνθήκη μέσα στην οποία πρέπει να βρεθεί μια γυναίκα με αναπηρία για να μπορέσει να διεκδικήσει την ανεξαρτησία της, να είναι αυτόνομη και να μη νιώθει ανυπεράσπιστη όταν προκύπτουν σημαντικά προβλήματα στην καθημερινότητά της”.

Η Χρυσέλλα Λαγαρία είναι Συνιδρύτρια & Αντιπρόεδρος της Κοιν.Σ.Επ Black Light, μιας επιχείρησης που ιδρύθηκε το 2017 σχεδόν αποκλειστικά από τυφλά άτομα, με σκοπό να δημιουργεί γέφυρες ανάμεσα σε ανθρώπους με και χωρίς όραση. Σπούδασε ψυχολογία και εργάστηκε σε διάφορες δομές και κέντρα ψυχικής υγείας, έχει παρακολουθήσει σεμινάρια ορθοφωνίας, ηχοληψίας και ραδιοφωνικής παραγωγής, έχει εργαστεί ως ξεναγός, υπεύθυνη social media και εκπαιδεύτρια ξεναγών, ενώ έχει προσφέρει εθελοντική εργασία στο Μουσείο Αφής του Φάρου Τυφλών Ελλάδας ως υπεύθυνη προώθησης έργου, και παράλληλα είναι project manager και γραμματέας ΔΣ στον εθελοντικό οργανισμό Διαβάζω για τους Άλλους.

Η Χρυσέλλα, που λόγω μιας σπάνιας, γονιδιακής πάθησης που προσβάλλει τον αμφιβληστροειδή χιτώνα έχει εκ γενετής τύφλωση, μίλησε στο 1ο επεισόδιο του 2ου κύκλου της σειράς ντοκιμαντέρ “Επικίνδυνες”, φωτίζοντας ακόμη περισσότερα πεδία της διασταύρωσης της αναπηρίας με το φύλο, και διευρύνοντας τον ορίζοντά μας σε ζητήματα συμπερίληψης, πρόσβασης και αντίληψης γύρω από την αναπηρία. 


Εδώ μπορείς να διαβάσεις τη συνέντευξη που έδωσε στις “Επικίνδυνες”, μαζί με αποσπάσματα που δεν συμπεριλήφθηκαν στην εκπομπή:

Οι προκλήσεις
Αν και βρισκόμαστε στο 2022, το να είσαι γυναίκα είναι από μόνο του ένα challenge καθημερινό για το πώς θα ανταπεξέλθεις σε προκλήσεις, σε δυσκολίες, σε στερεότυπα. Όταν είσαι γυναίκα με αναπηρία αυτό το πράγμα υπερδιπλασιάζεται, γιατί έχεις να αντιμετωπίσεις τα στερεότυπα που αφορούν το φύλο σου και τα στερεότυπα που αφορούν την αναπηρία σου. Επομένως τα εμπόδια είναι μεγαλύτερα, οι προκλήσεις είναι περισσότερες και αυτό που καλείσαι να κάνεις είναι να αποδεικνύεις όχι μόνο πως, ως γυναίκα μπορείς να σταθείς επάξια στην κοινωνία, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στο εργασιακό περιβάλλον, αλλά και ότι ως ανάπηρη γυναίκα τελικά μπορείς να τα κάνεις όλα αυτά. 

Η σεξουαλικότητα
Μια γυναίκα μπορεί να είναι τυφλή, μια γυναίκα μπορεί να είναι κινητικά ανάπηρη, να είναι αυτιστική. Αυτό σημαίνει ότι, αναλόγως τι βιώνει σε αυτό το κομμάτι, θα αντιμετωπίσει και διαφορετικά προβλήματα με τη σεξουαλικότητά της. Η σεξουαλικότητα δεν είναι κάτι διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα πράγματα που κάνουμε στην καθημερινή μας ζωή, οπότε οι προκλήσεις για τη σεξουαλικότητά μας και το πώς τελικά θα την εκφράσουμε και το πώς θα νιώθουμε άνετα εμείς με εμάς και αν αυτό το «άνετα» που νιώθουμε εμείς με εμάς μπορεί να περαστεί και στους γύρω, είναι ένα κομμάτι που θέλει αρκετή δουλειά και συνειδητοποίηση. Και δυστυχώς είναι ένα κομμάτι για το οποίο ως κοινωνία δεν μιλάμε: το κομμάτι της σεξουαλικής ζωής των ανάπηρων ατόμων. Έχουμε αποφασίσει όλοι σιωπηρά ότι τα ανάπηρα άτομα δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη σεξουαλική ζωή και, αν την έχουν, θα την έχουν κάπως μεταξύ τους, οπότε αυτό κάνει και τους ίδιους τους ανθρώπους -πόσο μάλλον τις γυναίκες- να μη νιώθουν πάντα άνετα με τη σεξουαλικότητά τους. 

Η οικογένεια
Υπάρχει εδώ ένα παράδοξο, ένα διπλό στερεότυπο. To πρώτο έχει να κάνει με την ίδια την κοινότητα των ανάπηρων ατόμων που λέει ότι, αν είσαι γυναίκα, δεν μας ενδιαφέρει αν είσαι ανάπηρη γυναίκα, έτσι κι αλλιώς το μοντέλο που θέλουμε για σένα είναι να μην κάνεις καριέρα, να μην προχωρήσεις επαγγελματικά, αλλά να κάνεις οικογένεια, ενδεχομένως με κάποιο άλλο ανάπηρο άτομο. Ως αναπηρική κοινότητα,  σε έχουμε πλασμένη για να κάνεις οικογένεια και αυτό πρέπει να ακολουθήσεις. Ξέρουμε ότι θα δυσκολευτείς, αλλά πιστεύουμε, αν είμαστε άντρες, ότι θα τα καταφέρεις. Το δεύτερο στερεότυπο έχει να κάνει με την ευρύτερη κοινωνία, που λέει “Μα πώς μια ανάπηρη γυναίκα θα κάνει οικογένεια; Τι θα είναι τα παιδιά της; Θα βλέπουν, δεν θα βλέπουν; Θα περπατάνε, δεν θα περπατάνε, θα έχουν κάποιου είδους κληρονομικότητα, κάποιου είδους σύνδρομο;”. Από την άλλη, επειδή όλοι καταλήγουμε στο ότι οι ανάπηρες γυναίκες δεν μπορούν να ανελιχθούν πάρα πολύ κοινωνικά ή επαγγελματικά, τις προτιμούμε μέσα στην οικογένεια. Και φυσικά το τρίτο κομμάτι αφορά στις γυναίκες που δεν θέλουν να κάνουν οικογένεια και είναι ανάπηρες. Αυτές οι γυναίκες είναι μια κατηγορία απαγορευμένη και για την κοινότητα των ανάπηρων ατόμων και για την κοινότητα των μη ανάπηρων ατόμων, γιατί έχουν ούτως ή άλλως να αντιμετωπίσουν την πρόκληση που βιώνει κάθε γυναίκα που λέει «εγώ δεν θέλω να ακολουθήσω αυτό το μοντέλο ζωής».  

TITLBlack-light-athens_14_1

Η συμπερίληψη
Συχνά έχω αναρωτηθεί ποιες είναι οι λέξεις που θα ξεκλείδωναν τη συμπερίληψη σε σχέση με τα άτομα με αναπηρία και θα έκαναν τους ανθρώπους να καταλάβουν τι ακριβώς πρέπει να αλλάξουμε. Αυτές οι λέξεις δεν υπάρχουν απαραίτητα, αλλά σίγουρα μπορούμε να βελτιώσουμε κάποια πράγματα. Για παράδειγμα: “άτομα με ειδικές ανάγκες”, αυτή η μάστιγα. Ο όρος “άτομα με ειδικές ανάγκες” έχει καταργηθεί από το 2002, αλλά εμείς επιμένουμε να τον χρησιμοποιούμε και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο λόγο μας, προσβάλλοντας στην ουσία τα ανάπηρα άτομα και δίνοντας μια διάσταση που δεν υπάρχει στην αναπηρία τους. Όταν λέμε ότι ένα άτομο έχει ειδικές ανάγκες αυτομάτως το τοποθετούμε σε μια άλλη κατηγορία, στην οποία εμείς δεν ανήκουμε και για την οποία, αν είμαστε καλοί άνθρωποι και νοιαζόμαστε, μπορούμε να κάνουμε κάτι. Όμως οι ανάγκες των ανθρώπων είναι ίδιες, και οι βασικές και οι δευτερεύουσες, και αυτό που χρειαζόμαστε είναι να λέμε τις λέξεις με το όνομά τους. Θα ήθελα πάρα πολύ αυτό να αρχίσουμε να το κατανοούμε. Επίσης, όταν μιλάμε για άτομα με αναπηρία, ανάπηρα άτομα, μιλάμε για το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι η αναπηρία, που είναι μια κατάσταση, είναι μια πραγματικότητα, δεν είναι κάτι ξεχωριστό από τις ζωές των ανθρώπων. Αν λοιπόν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε την αναπηρία ως κάτι κανονικό, ως κάτι που απλώς πρέπει κάθε μέρα, φυσικά και χαλαρά, να ενσωματώνεται στα πράγματα, τότε ίσως αρχίσουμε να φτιάχνουμε στην πράξη πιο προσβάσιμα κτίρια, πιο καλούς δρόμους, πιο ανοιχτές διαβάσεις και γενικά να σκεφτόμαστε ότι μαζί με όλα τα πράγματα που πρέπει να διορθώσουμε, πρέπει να διορθώσουμε και τις προσλαμβάνουσες που έχουμε για την αναπηρία. 

Η πρόσβαση
Ως Χρυσέλλα έχω σκεφτεί πάρα πολλές φορές ότι δεν θα κατάφερνα όσα έχω καταφέρει, δεν θα μπορούσα να είμαι συνιδιοκτήτρια μιας επιχείρησης και να έχω παράλληλα και δεύτερη δουλειά, αν δεν υπήρχε η τεχνολογία στη ζωή μου. Ως γεννημένη, δε, στη δεκαετία του ‘80 και έχοντας ζήσει αυτή την άχαρη γενιά που είδε ξαφνικά την τεχνολογία να καλπάζει, αλλά που ήταν ακόμα αρκετά νέα σε ηλικία για να μπορεί να προσαρμοστεί σε αυτήν, ξέρω καλά ότι τα τυφλά άτομα δεν είχαμε πρόσβαση σε βασικά αγαθά που έχουν οι άνθρωποι, όπως είναι το διάβασμα, η ενημέρωση. Όλα αυτά έχουν δραματικά καλυτερεύσει μέσα από την τεχνολογία, η οποία συχνά λύνει και όλα τα προβλήματα που δεν λύνει η πολιτεία για τα ανάπηρα άτομα. Όμως, όσα καλά και αν έχει φέρει η τεχνολογία, όσο και να εξελιχθήκαμε μέσα στην πανδημία, όχι δεν είμαστε όλοι ίσοι σε αυτό, γιατί ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν συμπεριλαμβάνει πάντα άτομα που δεν έχουν ίδια πρόσβαση στην εκπαίδευση. Ως Χρυσέλλα προσπαθώ πάντα να θυμάμαι ότι είχα πρόσβαση στην εκπαίδευση  και ότι υπάρχουν τυφλές γυναίκες στη δική μου ηλικία, μεγαλύτερες, οι οποίες έχοντας να επιτελέσουν και ένα ρόλο μέσα σε μια οικογένεια που τις καλεί να είναι μαμάδες και σύζυγοι, τελικά δεν έχουν ούτε τον χρόνο, ούτε την πρόσβαση για να μάθουν την τεχνολογία, για να εκμεταλλευτούν τα δώρα που φέρνει. Οπότε πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας ότι όχι, ακόμα και σε αυτό που μας φαίνεται απλό και εύκολο και σύγχρονο, δεν έχουμε όλες την ίδια πρόσβαση. 

Η γλώσσα
Οι λέξεις, κατά τη γνώμη μου, είναι αυτές που δίνουν το μήνυμα στους άλλους για αυτό που θέλουμε να πούμε και συχνά πίσω από τις λέξεις μας κρύβονται όλες μας οι σκέψεις. Αυτό φαίνεται από τον τρόπο που επιλέγουμε για να μιλήσουμε, από τη γλώσσα του σώματός μας, αλλά κυρίως από τις λέξεις μας, γιατί οι λέξεις μας είναι και γραπτές και προφορικές και μένουν. Προσωπικά νιώθω, δυστυχώς πολύ συχνά, την ανάγκη να υπενθυμίζω ότι υπάρχουν λέξεις αρκετά προσβλητικές και για εμένα και για άλλους ανθρώπους, που αναφέρονται στις ειδικές ανάγκες, στις ειδικές ικανότητες που a priori χρεώνουμε στα άτομα με αναπηρία. Αυτό, λοιπόν,  γίνεται συχνά από πολιτικούς, από δημοσιογράφους, από ανθρώπους που εκφράζουν δημόσιο λόγο, είτε σε επίπεδο μιας δημόσιας συζήτησης, είτε πολύ περισσότερο στα social media. Εκείνοι εκφράζουν αυτό το δημόσιο λόγο και ο κόσμος χαίρεται πάρα πολύ που τον διαβάζει. Αυτό συνιστά μια πολύ μεγάλη διάκριση και προσβολή γιατί, όταν μιλάμε για άτομα με ειδικές ικανότητες, ανθρώπους με υπερδυνάμεις, άτομα με ειδικές ανάγκες και λοιπά στην πραγματικότητα κάνουμε μια προσπάθεια να θαυμάσουμε αυτό που νιώθουμε ότι ο άλλος δεν μπορεί να κάνει.  

Η κοινότητα
Φαντάζεται συχνά ο κόσμος ότι αν βάλουμε μια ταμπελίτσα φωτεινή πάνω από τα κεφάλια μας και πούμε «Ανάπηρες Γυναίκες», αυτό σημαίνει ότι είμαστε ίδιες σε όλα. Έχουμε πολλά κοινά χαρακτηριστικά ως κοινότητες και ως μειονότητες, αφού έτσι έχουμε καταλήξει να θεωρούμαστε από πολύ κόσμο. Όμως οι συνθήκες ζωής μας δεν είναι ίδιες. Ανισότητες υπάρχουν πολλές και αφορούν στο οικονομικό μας υπόβαθρο, στην εκπαίδευση που λάβαμε, σε ποια σχολεία πήγαμε, αν μπορούσαμε να έχουμε δασκάλους παράλληλης στήριξης και καθηγητές που θα μας εξασφαλίσουν ότι τελικά εκπαιδευτήκαμε σωστά. Η αναπηρία απαιτεί πάρα πολλά χρήματα τελικά για την εκπαίδευση και τη μόρφωση των ανθρώπων. Αυτό καθιστά τις ανισότητες πολύ μεγάλες και ξεκάθαρες. Επίσης, όταν μιλάμε για ανάπηρες γυναίκες και για την πρόσβασή τους, δυστυχώς συνήθως μιλάμε για τις γυναίκες που βρίσκονται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Τι γίνεται με μια γυναίκα που ζει σε ένα απομονωμένο νησί, σε ένα ακριτικό μέρος; Έχει τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με την κοινότητά της; Έχει σωστή εκπαίδευση; Ο ρατσισμός που βιώνει μπορεί να της επιτρέψει να ζήσει μια ζωή όπως τη θέλει; Οπότε οι ανισότητες μέσα στην αναπηρία είναι πολλές, διαφορετικές και απλώς κρύβονται όλες κάτω από την ίδια ομπρέλα.  

TITL277173271_1862135390646552_2871788311124259528_n

Η εργασία
Η ελληνική κοινωνία είναι γεμάτη από άνεργους, ανάπηρους ανθρώπους οι οποίοι προσπαθούν να βρουν δουλειά, εκπαιδεύονται για να βρουν δουλειά, τελειώνουν πανεπιστήμια, τελειώνουν τεχνικές σχολές, κάνουν ό,τι μπορούν από την πλευρά τους και, βγαίνοντας στον κόσμο, δεν βρίσκουν δουλειές. Όχι μόνο επειδή δεν υπάρχουν δουλειές για εκείνες και εκείνους, αλλά και επειδή υπάρχει μια κοινή, σιωπηρή παραδοχή ότι δεν χρειάζεται και να δουλέψουν, γιατί η ζωή τους είναι πιο δύσκολη, τα εμπόδια πιο πολλά, οπότε μπορούν τελικά να επωφελούνται ενός επιδόματος από το κράτος και να μη δουλεύουν. Πέρα από το ότι αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος, οι άνθρωποι που το λένε θα έπρεπε πολύ σοβαρά να σκεφτούν αν θα ήθελαν να παίρνει μια τέτοια απόφαση και για εκείνους κάποιος. Πέρα από το γεγονός ότι αυτό συνιστά μια πολύ μεγάλη αδικία που πρέπει να διορθωθεί και δεν διορθώνεται, ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο που χάνεται είναι οι εμπειρίες των ανθρώπων και η προσαρμοστικότητά τους, μια και κάθε μέρα καλούνται να χειριστούν συνθήκες διαφορετικές, που αφορούν στην πρόσβασή τους στο δομημένο περιβάλλον. Χάνουμε, λοιπόν, ανθρώπους οι οποίοι έχουν όρεξη να δουλέψουν, οι οποίοι αξίζουν όπως όλοι να έχουν ευκαιρίες να δουλέψουν, οι οποίοι και οι οποίες δεν φέρνουν μόνο τις προσωπικές τους εμπειρίες και τα βιώματά τους, αλλά και τον τρόπο που έχουν στη διαχείριση δύσκολων και περίπλοκων καταστάσεων. Μπορούν να αποτελέσουν πολύ μεγάλο εφόδιο για τις επιχειρήσεις που θα καταλάβουν την ανάγκη αυτή και θα τους ενσωματώσουν. 

Η προσωπική μου εμπειρία, μάλιστα, λέει πως, ακριβώς επειδή δεν μπορούσα να βρω τη δουλειά που ήθελα με τις συνθήκες που την ήθελα και δεν γινόταν κάθε φορά να εξηγώ ότι όντως έχω τις ίδιες δυνατότητες με όλους, αλλά τελικά και να δεχτώ να δουλέψω σε εργασιακά περιβάλλοντα, που δεν θα ήταν ακριβώς τα ιδανικά για μένα μόνο και μόνο για να πω ότι έχω δουλειά, αποφάσισα να φτιάξω εγώ τη δική μου επιχείρηση, έτσι ώστε να δουλεύω με τις συνθήκες που θέλω, με τους ρυθμούς που θέλω. Αυτό που είδα είναι ότι όταν κάνεις κάτι τέτοιο, που είναι δύσκολο και δεν μπορεί να το κάνει οποιοσδήποτε και δεν χρειάζεται να πρέπει να το κάνει οποιοσδήποτε, αυτό που τελικά παίρνεις είναι ότι στην πράξη γίνεται κατανοητό ότι όντως δουλεύεις και παράγεις και εργάζεσαι. Απλώς βρισκόμαστε ακόμα στο σημείο που τα βήματα πρέπει να τα κάνουμε μόνες μας και μόνοι μας και αυτό δεν είναι εύκολο. 

Η επιχειρηματικότητα
Το να ανοίξεις μια επιχείρηση στην εποχή  που ζούμε είναι κάτι σαν ανέκδοτο. Για τη δική μας επιχείρηση  το ανέκδοτο πάει ακόμα πιο πέρα, γιατί μιλάμε για τυφλές και για τυφλούς επιχειρηματίες. Δεν είναι εύκολο να ξεκινήσεις αυτόν τον δρόμο, γιατί είναι πολύ μοναχικός και δύσκολος και κουραστικός και γεμάτος προκλήσεις. Φυσικά, λέμε ότι οι γυναίκες ενσωματώνονται, ότι ανεβαίνουν οι δείκτες που μετράνε την εργασιακή απορρόφηση στην πράξη, όμως αυτό κυρίως αφορά στις πολύ μεγάλες πολυεθνικές, που πηγαίνουν βάσει ποσόστωσης και κάπως αναγκάζονται να ενσωματώνουν γυναίκες στο ανθρώπινο δυναμικό τους. Δεν είναι εύκολο για μια γυναίκα που θα βγει στην αγορά και θα διεκδικήσει να χρηματοδοτηθεί για κάτι που πιστεύει ότι προσφέρει στην κοινωνία. Δεν είναι εύκολο να κερδίσεις την εμπιστοσύνη των ανθρώπων που θα σε χρηματοδοτήσουν, θέλει πολύ κόπο και προσπάθεια. Γίνεται, απλώς δεν γίνεται για όλες και για όλους. Και φυσικά αν μία επιχείρηση γυναικοκρατείται ή είναι μια μονοπρόσωπη επιχείρηση που κάποια γυναίκα την τρέχει, πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού όλων που θα τη χρηματοδοτήσουν είναι τι θα γίνει όταν αυτή η γυναίκα αποφασίσει να κάνει οικογένεια, παιδιά. Μήπως θα αφήσει τη δουλειά αυτή, μήπως θα σταματήσει, μήπως να μην την χρηματοδοτήσουμε; Αυτό είναι ένα μεγάλο στερεότυπο που αφορά όλες τις γυναίκες και ακόμα περισσότερο τις ανάπηρες γυναίκες. H οικονομική ανεξαρτησία, για όλους τους ανθρώπους, αλλά για μια γυναίκα ακόμα περισσότερο, έχει πολύ μεγάλη αξία γιατί είναι αυτή που σου επιτρέπει να ζεις αυτόνομα, σου επιτρέπει να πραγματοποιείς τους στόχους σου, να εκπαιδεύεσαι, να εξελίσσεσαι. 

Η Black Light
Η Black Light είναι μια επιχείρηση που ιδρύθηκε το 2017 σχεδόν αποκλειστικά από τυφλά άτομα, με σκοπό να δημιουργεί γέφυρες ανάμεσα σε ανθρώπους με και χωρίς όραση. Για να το κάνουμε αυτό ξεκινήσαμε να εκπαιδεύουμε ανθρώπους που ασχολούνται με την καθημερινότητα των τυφλών ατόμων στο κομμάτι της εξυπηρέτησης πελατών. H λογική μας ήταν ότι καθημερινά όλοι πηγαίνουμε να ψωνίσουμε, αγοράζουμε, κάνουμε συναλλαγές, στις τράπεζες, σε δομές, σε σούπερ μάρκετ, οπουδήποτε. Βγαίνοντας από το σπίτι μας, για να πούμε ότι είμαστε ανεξάρτητοι, θα αλληλεπιδράσουμε με άλλους ανθρώπους. Η Black Light ήρθε ως πρώτη επιχείρηση στην Ελλάδα να φτιάξει μια μεθοδευμένη και στοχευμένη εκπαίδευση που μαθαίνει στους ανθρώπους πώς μπορούν να εξυπηρετούν σωστά τους τυφλούς πελάτες τους ή, αν μιλάμε για έναν πολιτιστικό χώρο, πώς μπορούν να ξεναγούν σωστά τυφλούς επισκέπτες, ώστε οι δεύτεροι να πάρουν τη μέγιστη εμπειρία που μπορούν να λάβουν και να ισχυροποιηθεί η ανεξαρτησία τους και η αυτονομία τους, και οι πρώτοι να αρχίσουν να αλλάζουν την κουλτούρα και τα στερεότυπά τους, μέσα από μια θετική διαδικασία. 

TITL305121302_1981921745334582_5384223118806605803_n

Ο φεμινισμός
Οι όροι “γυναίκα με αναπηρία” και “φεμινισμός” δεν συνδέονται ακόμα με τρόπους εμφανείς σε όλες μας, αλλά θα πρέπει να φτάσουμε σε αυτό γιατί ο φεμινισμός είναι η αναγκαία συνθήκη μέσα στην οποία πρέπει να βρεθεί μια γυναίκα με αναπηρία για να μπορέσει να διεκδικήσει την ανεξαρτησία της, να είναι αυτόνομη και να μη νιώθει ανυπεράσπιστη όταν προκύπτουν σημαντικά προβλήματα στην καθημερινότητά της. Ο φεμινισμός είναι ένα πολύ δυνατό εργαλείο για όλες τις γυναίκες οι οποίες αποφασίζουν να τον γνωρίσουν, να τον μάθουν, να τον διαβάσουν. Επειδή λοιπόν ο φεμινισμός είναι μια καθημερινή εκπαίδευση στην αλλαγή κουλτούρας και σκέψης και αντίληψης των πραγμάτων, οι ανάπηρες γυναίκες αποκλείονται με διάφορους τρόπους από αυτόν. Αποκλείονται από δράσεις που γίνονται, από συνελεύσεις, από διοργανώσεις φεμινιστικών εκδηλώσεων, ακριβώς γιατί αυτές γίνονται χωρίς να είναι προσβάσιμες στις ανάπηρες γυναίκες… Ένας χώρος που έχει σκαλοπάτια αντί για ράμπες, που δεν έχει τουαλέτες για αμαξίδιο, μια πάρα πολύ ωραία εκδήλωση στην οποία τρέχουν πάρα πολλά στένσιλ και πανό, τα οποία καμιά τυφλή γυναίκα δεν μπορεί να διαβάσει. Αυτό κάνει τις ανάπηρες γυναίκες να απομακρύνονται από το φεμινιστικό κίνημα, στο οποίο ίσως πολλές από αυτές θα ήθελαν να συμμετέχουν. Ακόμα και αν δεν θέλουν, όμως, να συμμετέχουν πρέπει να έχουν πρόσβαση τόσο στο εκπαιδευτικό υλικό, σε βιβλία, σε άρθρα, σε κείμενα που αφορούν στο φεμινισμό, όσο και στη δυνατότητα να γνωρίσουν άτομα για να ανακαλύψουν ότι τα κοινά τους είναι πολλά. Αυτό που έχουν να πάρουν η μια κατάσταση από την άλλη είναι οι κοινές εμπειρίες που έχουν βιώσει τόσο στο κομμάτι του αποκλεισμού, όσο και στο κομμάτι των στερεοτύπων που έχουν δημιουργηθεί για αυτές . Έχει φανεί, μάλιστα, σε ομάδες και σε κοινότητες φεμινιστικές ότι οι ανάπηρες γυναίκες έχουν να δώσουν ένα πολύ δυνατό feedback για τη δική τους ζωή, που μας βοηθάει όλες. 

Η έμφυλη βία
Η άσκηση βίας προς τις γυναίκες είναι δυστυχώς ένα πεδίο που έχει απασχολήσει πολύ όλους και όλες μας και μας έχει αναγκάσει, είτε μας ενδιέφερε πριν είτε όχι, να το σκεφτούμε, να το δούμε να συμβαίνει μπροστά μας με πολλά και τρανταχτά παραδείγματα. Δεν μιλάμε όμως συχνά και δεν ακούγονται συχνά οι φωνές των γυναικών με αναπηρία που ζουν βία είτε σωματικού είτε οικονομικού τύπου, δηλαδή αυτή τη βία που δεν φαίνεται και είναι αρκετά καλά κρυμμένη και ουσιαστικά λέει ότι μια γυναίκα ανάπηρη εξαρτάται από τον άντρα με τον οποίο μπορεί να ζει.   Εδώ οι ανάπηρες γυναίκες είναι πολύ πιο ευάλωτες, γιατί οι προσβάσεις τους στην κοινωνία γενικότερα, αλλά και ο δρόμος που χρειάστηκε να διανύσουν για να φτάσουν μέχρι την κάθε τους σχέση πολλές φορές είναι τόσο μακρύς που τις κάνει πολλές φορές να δέχονται αυτή τη βία πιο εύκολα, να θεωρούν ότι την αξίζουν, σε εισαγωγικά. Και όλοι ξέρουμε ότι δεν θα βγουν εύκολα να μιλήσουν προς τα έξω. Οπότε γίνονται πολύ πιο ευάλωτες. Φυσικά υπάρχει και η βία που μπορεί να συναντήσουν στο δρόμο. 

Το μέλλον
Έχουμε φτάσει στο σήμερα μέσα από πάρα πολλές δυσκολίες που αφορούν στην αναπηρία. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αγωνιστεί πολύ και υπάρχουν αγώνες που έχουν κερδηθεί και αγώνες που έχουν μείνει στη μέση. Κάποτε ζούσαμε τις περιόδους όπου τα ανάπηρα άτομα έβγαιναν από την εκκλησία στο δρόμο για να επαιτούν, που το μόνο που θα μπορούσαν  να κάνουν στην καλύτερη περίπτωση, θα ήταν να πουλήσουν λαχεία. Δεν συζητάμε καν για τη μοίρα των τυφλών γυναικών στα παλιότερα χρόνια. Έχουμε φύγει αρκετά από αυτό το μοντέλο, έχουμε αλλάξει, έχουμε γίνει πιο πολιτικά ορθοί, έχουμε δημιουργήσει εργαλεία παρατήρησης, ενσωμάτωσης, έχουμε αναγκαστεί να ενσωματώσουμε ευρωπαϊκές οδηγίες και σίγουρα οι άνθρωποι που ζούμε στο σήμερα είμαστε και τυχεροί και τυχερές και ευγνώμονες που όντως η κοινωνία μας έχει καλυτερεύσει πάρα πολύ. 

Όμως έχει καλυτερεύσει σε όλα τα επίπεδα; Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που δεν εκπαιδεύονται σωστά, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που μένουν στο σπίτι τους, γιατί οι γονείς τους δεν πιστεύουν ότι μπορούν να τους αφήσουν να ανεξαρτητοποιηθούν, απλώς όλα αυτά έχουν γίνει με έναν μανδύα πιο καλό, πιο ευπρεπή απ’ ότι ήταν παλιά. Αυτό σημαίνει ότι τα βήματα που μας έφεραν στο σήμερα να μιλάμε για την εργασία, για την τεχνολογία, για την αυτονομία, δεν φτάνουν και δεν είναι αρκετά για να καταπολεμήσουν τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις, δεν είναι αρκετά για την ισότητα και την ενσωμάτωση. 


Τα 12 καινούρια επεισόδια της σειράς ντοκιμαντέρ «Επικίνδυνες» αναζητούν το γυναικείο βίωμα εκεί που διασταυρώνεται με άλλα χαρακτηριστικά της ταυτότητάς μας: κάθε Δευτέρα στις 20:00, στην ΕΡΤ2.
Μπορείς να παρακολουθήσεις όλα τα προηγούμενα επεισόδια και των δύο κύκλων στο ertflix.