Με αφορμή την εκλογή της νεότερης πρωθυπουργού στον κόσμο και με έντονες ακόμα τις αναμνήσεις της από το πρόσφατο ταξίδι της στη Φινλανδία, η Ραφαέλα Μαυριδάκη, μία από τις πιο δραστήριες εθελόντριες του Women On Top, μας γράφει για το πώς η εξέλιξη αυτή δεν είναι παρά η κορυφή ενός -αδιανόητου για εμάς- παγόβουνού ίσων ευκαιριών στη χώρα.
Αναζητώντας πληροφορίες για τη Φινλανδή Σάνα Μάριν, τη νεότερη πλέον πρωθυπουργό στον κόσμο, δεν αργείς να ανακαλύψεις μερικούς από τους αντι-ρόλους που την κάνουν τόσο μοναδική: η πρωθυπουργός της Φινλανδίας έχει μεγαλώσει σε ομοφυλόφιλη οικογένεια, με δύο μαμάδες, είναι χορτοφάγος, μητέρα ενός κοριτσιού, και πολλά άλλα που ακόμη δεν έχουν πάρει τα φώτα της δημοσιότητας.
Βλέποντας, τις τελευταίες εβδομάδες, να με περιβάλλει αυτή η είδηση ως κάτι τόσο μοναδικό, θυμήθηκα το δικό μου ταξίδι στην Φινλανδία, που έγινε με αφορμή την δημιουργία ενός βίντεο για τη διαφήμιση της χώρας, αλλά και το πώς με έκανε να αισθανθώ. Όταν μιλάω για συναισθήματα, δεν εννοώ αυτά που πάντα έχει ο άνθρωπος γνωρίζοντας ως ταξιδιώτης μια χώρα. Αναφέρομαι σε όλα εκείνα τα ερεθίσματα που με έκαναν να προβληματιστώ για τη ζωή μου, τη χώρα μου και τις αξίες μου, με αφορμή πράγματα που για τους Φινλανδούς απλά «υπάρχουν».
Ήδη από τη στιγμή που το αεροπλάνο μας βρέθηκε για πρώτη φορά πάνω από την Κοπεγχάγη, βλέποντας αυτή τη θέα που μόνο τα αεροπλάνα μπορούν να σου χαρίσουν, σκέφτηκα ότι είναι τόσο συμμετρικά δομημένη σαν να βλέπεις αρχιτεκτονικό σχέδιο. Ο ήλιος είχε ήδη αρχίσει να απομακρύνεται αλλά κατάφερα να διακρίνω δεκάδες στύλους αιολικής ενέργειας να ξεφυτρώνουν μέσα στην θάλασσα και εκεί κατάλαβα ότι το ταξίδι μου στην βόρεια Ευρώπη μόλις ξεκινούσε.
Φτάνοντας στη Φινλανδία, στο Ελσίνκι, προσπάθησα από την πρώτη στιγμή να πιάσω τον παλμό της πόλης, αποκωδικοποιώντας τον τρόπο με τον οποίο έχουν σχεδιάσει τις συγκοινωνίες τους. Τα πράγματα ήταν πολύ πιο οργανωμένα από όσο θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό: φτάνοντας στον κεντρικό σταθμό των τρένων παρατήρησα ότι η αστυνόμευση γινόταν κατά πλειοψηφία από γυναίκες -κι αν δεν έδωσα ιδιαίτερη βάση ήταν μόνο επειδή πίστεψα ότι επρόκειτο για ένα τυχαίο γεγονός.
Στο κέντρο της πόλης με κέρδισε η αρχιτεκτονική. Τα κτήρια είχαν τρομερή συμμετρία και διαφάνειες που σε άφηναν να διακρίνεις τα πάντα που υπήρχαν μέσα -είναι φτιαγμένα έτσι για να συμβολίζουν την διαφάνεια στις ανθρώπινες σχέσεις. Σε κάθε δωμάτιο που μπαίναμε όλα τα πράγματα ήταν μεθοδικά τοποθετημένα και είχαν μια φινλανδική ιστορία να πουν. Οι ιστορίες -και αργότερα αφηγήσεις- που με κέρδισαν, ήταν όσες είχαν σχέση με τον καφέ και την σάουνα, καθώς και η ιστορία που κρύβει πίσω του το Κομικ των Moomin!
Αφού επισκεφτήκαμε μία από τις σάουνες, αλλά και τη νέα βιβλιοθήκη της Φινλανδίας (όπου είδα 3D εκτυπωτές, ανθρώπους να μαθαίνουν σχέδιο μόδας, πατρόν και ράψιμο, εκτυπώσεις για το κοινό σε σχέδια κτηρίου και αρχιτεκτονικής, υπολογιστές με διπλές οθόνες για γραφίστες, ένα στούντιο το οποίο όλοι μπορούσαν να κλείσουν για να ηχογραφήσουν, χώρους για meeting και εκπαιδεύσεις, booths για συναντήσεις 2 ή 3 ατόμων, παιχνίδια Virtual Reality, Playstation, έναν ειδκά διαμορφωμένο χώρο όπου παραδίδονταν μαθήματα μητρότητας, με μια σειρά από καροτσάκια παρκαρισμένα στην γωνία, ανθρώπους 3ης ηλικίας που μάθαιναν τρόπους να αυτοεξυπηρετούνται, και πολλά πολλά βιβλία) έμαθα ότι το μπαλκόνι του μοναδικού αυτού στολιδιού είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να βρίσκεται στο ίδιο ύψος με το Κοινοβούλιο, που στεγάζεται ακριβώς απέναντι. Αυτό δεν είναι τυχαίο, άλλα ένας ακόμη τρόπος που βρήκαν οι Φινλανδοί να συμβολίσουν την ισότητα και να μπορούν, από το μπαλκόνι αυτό, να χαιρετούν ο ένας τον άλλο από την ίδια θέση.
Φεύγοντας από τη βιβλιοθήκη μάθαμε ακόμα ότι η Εκκλησία εκεί επιτρέπει στις γυναίκες να αναλάβουν ηγετικές θέσεις, μια σκέψη που στριφογύριζε ακόμα στο μυαλό μου όταν, επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο μας, συνάντησα τρεις γυναίκες οδηγούς στα τραμ. Σε εκείνο το σημείο, ένιωσα αδικημένη. Σκέφτηκα ότι η χώρα μου ανήκει στην ίδια ένωση με την Φινλανδία, όπου ενήλικες και παιδιά έχουν στην διάθεση τους ένα τέτοιο διαμάντι όπως η βιβλιοθήκη τους. Σκέφτηκα ότι για εμάς, η ισότητα όχι μόνο δεν υπάρχει ως κομμάτι της αρχιτεκτονικής μας ή της κουλτούρας μας, αλλά είναι σε πολλές περιπτώσεις αμφισβητούμενη έννοια. Σκέφτηκα ότι όλα αυτά τα ερεθίσματα θα δημιουργήσουν στους ανθρώπους αυτούς ερεθίσματα που εγώ θα είχα δύσκολα την ευκαιρία να κερδίσω -και ζήλεψα.
Τις επόμενες μέρες ασχολήθηκα με τα Moomin και την ιστορία τους. Μέχρι πριν λίγο καιρό απλά παρατηρούσα την περίεργη εμφάνιση τους. Τώρα καταλάβαινα ότι έχουν δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μην τα προσδιορίζει το φύλο τους. Αν δεν φορέσουν τα αξεσουάρ τους, δεν μπορείς να ξέρεις. Ακόμη και αυτό μου φάνηκε τρομερό: να μαθαίνουν τα παιδιά να μην κρίνουν από την πρώτη εμφάνιση, να μαθαίνουν να κρίνουν χωρίς η κρίση τους να έχει απαραίτητα το φύλο μέσα!
Για πολλούς, η Φινλανδία είναι η χώρα του Άγιου Βασίλη. Για εμένα είναι η χώρα που με έκανε να δω στην πράξη ότι πολλά από αυτά για τα οποία ονειρεύομαι και παλεύω, υπάρχουν. Άρα το μόνο που μένει είναι να προσπαθήσουμε λίγο περισσότερο, λίγοι περισσότεροι και περισσότερες. Γυρνώντας και ακούγοντας για την Σάνα Μαρίν βρήκα μέσα μου παραπάνω δύναμη να παλέψω για όσα είναι εφικτά. Να συνεχίσω να προχωράω προς τα εκεί, έστω και αν δεν τα φτάσω, μέσα στην επόμενη τετραετία.