Μια νέα εφαρμογή AI σύμμαχος των αδειών γονεϊκότητας

Με το ChatGPT να έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας και τη συζήτηση γύρω από τους κινδύνους που επιφυλάσσει η τεχνητή νοημοσύνη να παίρνει χώρο στο δημόσιο διάλογο, μία νέα εφαρμογή από την Αμερική στρέφει την προσοχή στο θετικό κοινωνικό αντίκτυπο που μπορούν αυτά τα νέα εργαλεία να επιφέρουν.

Ηθική αυτουργός η Reshma Saujani, ιδρύτρια των οργανισμών Girls Who Code και Moms First, που αποφάσισε πρόσφατα να εστιάσει στο πώς θα μπορούσε η τεχνητή νοημοσύνη να συνεισφέρει στη διεκδίκηση των αμειβόμενων αδειών γονεϊκότητας στις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ, μία από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες στον κόσμο, παραμένει η μοναδική στην κατηγορία της που δεν προβλέπει θεσμοθετημένες άδειες γονεϊκότητας στην πλειονότητα των πολιτειών της. Ακόμα και στις πολιτείες που παρέχουν κάποια μορφή άδειας σε εργαζομένες/ους γονείς, η χρήση της είναι συχνά αρκετά χαμηλή. Το 2021, γεννήθηκαν περίπου 211.000 μωρά στη Νέα Υόρκη και μόνο 113.025 αιτήσεις για αμειβόμενη γονική άδεια χρησιμοποιήθηκαν από τους γονείς για τη φροντίδα και το δέσιμο με το νεογέννητο μωρό τους, όπως επισημαίνει το Moms First. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, οι μητέρες αξιοποιούν τις ελάχιστες ημέρες αναρρωτικής άδειας που προβλέπει ο νόμος, προκειμένου να συνέλθουν από τη γέννα, ή αναγκάζονται να καλύψουν από τις οικονομίες τους το κόστος ζωής για όσο διάστημα αποφασίσουν να απέχουν, αμισθί, από την εργασία τους.

Επειδή ακριβώς το νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα έχει τόσες ελλείψεις -αλλά και πολυπλοκότητα, λόγω του ομοσπονδιακού συστήματος διακυβέρνησης- πολλοί γονείς στην Αμερική φαίνεται πως δεν γνωρίζουν καν τα δικαιώματά τους γύρω από τις συγκεκριμένες άδειες και τις παροχές που τους διασφαλίζει είτε η νομοθεσία της Πολιτείας στην οποία ζουν είτε οι εσωτερικοί κανονισμοί του εργοδότη τους. Επίσης, αρκετοί/ές φοβούνται πως μπορεί να απολυθούν ή να έχουν άλλες αρνητικές επιπτώσεις στην εξέλιξη της καριέρας τους, αν τις διεκδικήσουν. Κάτι αρκετά γνώριμο και για την Ελλάδα, όπως θα δούμε παρακάτω.

Έτσι, η Saujani απευθύνθηκε στον διευθύνοντα σύμβουλο της OpenAI, Sam Altman, για να του παρουσιάσει μια ιδέα: ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης που θα βοηθούσε γονείς από κάθε γωνιά της Αμερικής να αποκτήσουν πρόσβαση σε πληροφόρηση γύρω από την αμειβόμενη άδεια γονεϊκότητας που ισχύει (ή δεν ισχύει) στην περίπτωσή τους. Ενώ υπάρχουν πολλές κατευθυντήριες γραμμές για τη γονική άδεια, η Saujani οραματίστηκε ένα πιο ολοκληρωμένο εργαλείο που θα βασιζόταν στην τεχνολογία του ChatGPT για να απαντά στις ερωτήσεις των χρηστριών/ών, από το “Δικαιούμαι άδεια με αποδοχές και πόση;” μέχρι το “Εξακολουθώ να δικαιούμαι άδεια μητρότητας ως βιολογική μητέρα, ακόμα κι αν κάνω καισαρική τομή;“.

Το εργαλείο που δημιουργήθηκε είναι το PaidLeave.ai, το οποίο έκανε αυτές τις ημέρες το ντεμπούτο του, με ένα chatbot που τροφοδοτείται από το ChatGPT και ενημερώνει τους γονείς στη Νέα Υόρκη για όλες τις επιλογές άδειας που είναι διαθέσιμες σε αυτούς. Προσεχώς, το εργαλείο αναμένεται να επεκταθεί σε ακόμα 13 πολιτείες των ΗΠΑ που προσφέρουν αμειβόμενη γονική άδεια και στη συνέχεια σε εθνικό επίπεδο.

Με έναν απλό και εύκολο τρόπο, η εφαρμογή γίνεται σύμμαχος των γονιών και τους βοηθάει από το να ενημερωθούν για τα δικαιώματά τους και να πλοηγηθούν ανάμεσα στις πολιτικές και τη γραφειοκρατία, μέχρι το να νιώσουν ασφάλεια με τον τρόπο που θα το επικοινωνήσουν στο HR της εταιρείας τους, και να δημιουργήσουν ένα εξατομικευμένο σχέδιο δράσης.

Και ενώ όλα αυτά συμβαίνουν σε μία μακρινή μας χώρα με σοβαρές ελλείψεις στην γονική άδεια, ένα τέτοιο εργαλείο θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά χρήσιμο και για την Ελλάδα, παρόλο που εδώ οι άδειες αυτές είναι θεσμοθετημένες.

Η διάρκεια της άδειας μητρότητας στην Ελλάδα ορίζεται στις 17 εβδομάδες (Ν. 2874/2000), ενώ η άδεια πατρότητας αυξήθηκε με το Νόμο 4808/2021 σε 14 ημέρες, από 2 ημέρες που προβλεπόταν έως τότε, με βάση την Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας 2000 και 2001.

Στην πρόσφατη έρευνα «Άδειες Πατρότητας & Γονεϊκότητας – Όψεις του έμφυλου χάσματος στη (μη αμειβόμενη) φροντίδα» που πραγματοποίησε το Women On Top, με την υποστήριξη του Konrad Adenauer Stiftung Ελλάδας και Κύπρου, αναδείχθηκαν τα εμπόδια που αποτρέπουν τους άνδρες από το να κάνουν χρήση γονικών αδειών.

Ενδεικτικά:

• Το 47% των ερωτώμενων πατέρων απάντησαν ότι δεν έχουν κάνει χρήση καμίας γονικής άδειας.
• Το 38% των γυναικών και το 58% των ανδρών θεωρούν ότι η αγορά εργασίας «τιμωρεί» τους άνδρες που κάνουν χρήση γονικών αδειών.
• Το επίπεδο γνώσης σε ό,τι αφορά το σύνολο των αδειών γονεϊκότητας για τους άνδρες εμφανίζεται χαμηλό σε όλες τις κατηγορίες ερωτώμενων. Παρατηρείται δηλαδή έλλειμμα πληροφόρησης/ενημέρωσης για τις άδειες αυτές, με το χαμηλότερο επίπεδο γνώσης να αφορά τη γονική άδεια.

Οι προβληματισμοί των πατέρων, λοιπόν, δεν είναι μακρινοί από αυτούς που βιώνουν οι γονείς στις ΗΠΑ, και μια τέτοια εφαρμογή στην Ελλάδα, θα μπορούσε να δώσει τα εργαλεία, τις απαντήσεις και τις συμβουλές που θα υποστηρίξουν τους άνδρες να διεκδικήσουν τις άδειες που δικαιούνται, επιφέροντας αφενός σημαντικά οφέλη στην ανατροφή και τη φροντίδα των παιδιών τους, και μειώνοντας αφετέρου το χάσμα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην παροχή μη αμειβόμενης φροντίδας παιδιών.