Ημερομηνία: Πέμπτη, 28 Απριλίου 2022
Κατηγορίες: Diversity & Inclusion, Έρευνες, Νέα, Στον Κόσμο
Εντοπίσαμε τον Julian Vedeler Johnsen αναζητώντας διαδικτυακά περισσότερα στοιχεία για το πώς λειτουργούν οι άδειες πατρότητας και γονεϊκότητας στη Νορβηγία και την Ισλανδία και τι έχουν μάθει οι χώρες αυτές μετά από αρκετά περισσότερα (σε σύγκριση με την Ελλάδα) χρόνια εφαρμογής μέτρων που στοχεύουν στο να αυξηθεί ο αριθμός των ανδρών που αξιοποιούν τις άδειες αυτές.
Ο Julian είναι οικονομολόγος, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Bergen στη Νορβηγία και πρόσφατα συνδημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας σε σχέση με τις συνέπειες που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι μπαμπάδες όταν αποφασίζουν να πάρουν άδεια γονεϊκότητας από τη δουλειά τους. Τα ευρήματα της ομάδας του είναι αποκαλυπτικά. Μας τα παρουσίασε ο ίδιος στην Ημερίδα του Women On Top in Business τον Φεβρουάριο του 2022 -μπορείς να δεις και να ακούσεις την ομιλία του εδώ ή να διαβάσεις τα συμπεράσματά του στα ελληνικά σε αυτό εδώ το άρθρο.
Όπως ανέφερε ο Julian και σύμφωνα με πολυάριθμες έρευνες των τελευταίων δεκαετιών, η γονεϊκότητα φαίνεται να είναι η κυριότερη αιτία του χάσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας. Από αυτή την παρατήρηση έχει προκύψει και ο όρος «οικογενειακό χάσμα» (family gap) που αποτυπώνει τη διαφορά ανάμεσα στα εισοδήματα ανδρών/γυναικών με παιδιά και ανδρών/γυναικών χωρίς παιδιά.
Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται η πορεία που ακολουθούν μέσα στο χρόνο τα εισοδήματα των ανδρών με παιδιά σε σύγκριση με εκείνα των γυναικών με παιδιά, με βάση στοιχεία που έχουν προκύψει από έρευνες στη Δανία.
Εδώ, αντίστοιχα, βλέπουμε πώς διαμορφώνονται τα εισοδήματα των γυναικών με παιδιά σε σύγκριση με εκείνα των γυναικών χωρίς παιδιά.
Η εξέλιξη των ανδρών με παιδιά και χωρίς παιδιά, όμως, δεν είναι φαίνεται και τόσο διαφορετική.
Αν απογοητεύτηκες και σκέφτεσαι ότι ίσως τα ευρήματα αυτά να έχουν να κάνουν μόνο με τη Δανία, θα σε στενοχωρήσουμε. Δεν έχουν.
Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό; Μήπως οι πολιτικές που έχουν υιοθετήσει μέσα στον χρόνο οι σκανδιναβικές χώρες για τις άδειες γονεϊκότητας είναι η λύση;
Οι πολιτικές αυτές έχουν πολλαπλούς στόχους, όπως για παράδειγμα, την καλύτερη συμφιλίωση επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τις γυναίκες, την προώθηση της έμφυλης ισότητας στην εργασία, την αύξηση των παιδιών που αποφασίζει να κάνει κάθε οικογένεια, αλλά και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και ανάπτυξης των ίδιων των παιδιών.
Οι βασικότερες πολιτικές έχουν να κάνουν με την επιδότηση της φύλαξης των μικρών παιδιών, με τη διάρκεια των αδειών γονεϊκότητας και ανατροφής αλλά και με το λεγόμενο “daddy quota” που απομονώνει ένα μέρος των αδειών αυτών και το κρατά αποκλειστικά για τους μπαμπάδες: οι μητέρες δεν μπορούν να το πάρουν και, αν δεν το πάρει ο πατέρας, αυτό χάνεται εντελώς.
Έχει διατυπωθεί κατά καιρούς η κριτική ότι οι άδειες διαρκείας στην πραγματικότητα ενισχύουν το φαινόμενο της γυάλινης οροφής στις σκανδιναβικές χώρες γιατί, λέει το σκεπτικό αυτό, αν ένας εργοδότης θέλει να αποφύγει την τόσο μακρά απουσία των εργαζόμενών του μπορεί να αποφύγει εντελώς να προσλάβει γυναίκες. Γι’ αυτό και το “daddy quota” είναι τελικά τόσο χρήσιμο και αποτελεσματικό: επειδή μετακυλά ένα μέρος της ευθύνης της φροντίδας στους άνδρες, με αποτέλεσμα να μην έχει μεγάλη διαφορά για έναν εργοδότη το αν θα αποκτήσει παιδί ένας άντρας ή μια γυναίκα εργαζόμενη.
Από την άλλη πλευρά δεν είναι εύκολο να συγκεντρώσει κανείς ερευνητικά στοιχεία για τα αποτελέσματα των μέτρων αυτών (Είναι τώρα καλύτερες οι συνθήκες για τις μαμάδες; Υπάρχει επαγγελματικό κόστος για τους μπαμπάδες;), γιατί οι αλλαγές που παρατηρούνται παράλληλα στην κοινωνία και την αγορά εργασίας μπορεί να σχετίζονται, για παράδειγμα, και με την εξέλιξη στον τρόπο σκέψης της κοινωνίας γενικά.
Οι προηγούμενες έρευνες είχαν εστιάσει κυρίως στα αποτελέσματα των αδειών πατρότητας μέσα στην οικογένεια, δείχνοντας ότι οι άνδρες είχαν αρχίσει να ασχολούνται περισσότερο με τις δουλειές του σπιτιού, χωρίς όμως αυτό να συνοδεύεται απαραίτητα από αύξηση στα εισοδήματα των γυναικών. Οι έρευνες αυτές έδειχναν επίσης ότι το 10% των ανδρών που δικαιούνταν την άδεια εξακολουθούσαν να μην την αξιοποιούν.
Το γεγονός αυτό, σημειώνουν οι ερευνητές, έχει να κάνει με τον φόβο πολλών ανδρών να «μην χάσουν το τρένο» και να «μην κάνουν κακό στην καριέρα τους». Πόσο ήταν, όμως, αυτό το κακό; Και πόσο γρήγορα πήγαινε το τρένο;
Για να απαντήσουν στα ερωτήματα αυτά, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν αξιοποίησαν τα στοιχεία που είχαν στη διάθεσή τους πριν και μετά την καθιέρωση του “daddy quota” στη Νορβηγία, το 1993, τα οποία έδειξαν ότι: η εξέλιξη του εισοδήματος ενός πατέρα ΜΕΤΑ από την λήψη της άδειας πατρότητας είναι καλύτερη όταν περισσότεροι συνάδελφοί του (που μπορούν να θεωρηθούν και ως «ανταγωνιστές» του στη δουλειά) παίρνουν κι εκείνοι άδεια.
Αυτό σημαίνει ότι οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει η λήψη άδειας στην επαγγελματική εξέλιξη ενός άντρα δεν οφείλεται στην υποτίμηση των δεξιοτήτων ή των γνώσεών του αλλά στην ευκαιρία που μπορεί να έχουν, κατά την απουσία του, οι συνάδελφοί του να προχωρήσουν πιο γρήγορα μπροστά. Όταν όμως όλοι οι άνδρες στην ομάδα του παίρνουν την ίσια άδεια, σε βάθος χρόνου, οι συνέπειες αυτές αλληλοεξουδετερώνονται και οι εργαζόμενοι δεν παρουσιάζουν διαφορές στην επαγγελματική τους εξέλιξη.
Τι σημαίνει αυτό για τα μέτρα που μπορούν να πάρουν οι εταιρείες για να προωθήσουν την έμφυλη ισότητα στο εσωτερικό τους; Σημαίνει, πάνω απ’ όλα, ότι για να εξασφαλιστεί η καλύτερη επαγγελματική εξέλιξη όλων, οι νέοι μπαμπάδες χρειάζεται να ενθαρρύνονται να αξιοποιήσουν την άδεια που δικαιούνται, παίρνοντας ως παράδειγμα και ηγέτες της επιχείρησης που δεν διστάζουν, παρά την απαιτητική τους θέση, να αξιοποιήσουν και οι ίδιοι την ευκαιρία αυτή.
Και αν οι εταιρείες δεν είναι πρόθυμες να το κάνουν; Τότε, ανέφερε ο Julian, το “daddy quota” που μόνο η Πολιτεία μπορεί να θεσμοθετήσει, είναι εκείνο που θα κάνει, τελικά, τη μεγάλη διαφορά.